Bir haritaya veya küreye bakarken, dünyanın etrafında dikey ve yatay yönde dönen çizgiler fark edilebilir. İnsanlar boylam ve enlem terminolojisine aşina olabilir, ancak herkes bu kelimelerin etrafındaki coğrafi kavramlar konusunda net değildir. Yönler dışında aralarında birkaç fark vardır.
Boylam ve Enlem
Boylam ve enlem arasındaki fark, boylamın kuzey ve güney kutuplarına doğru, enlemin ise batı ve doğu arasında uzanmasıdır. Boylamlar ve enlemler, yerleri belirtmek için kullanılan bir dizi hayali çizgidir. Dünyadaki herhangi bir yerin koordinatlarını bulmak için kullanılırlar.
Boylam terimi, dünyanın iki kutbu arasında uzanan çizgileri ifade eder. Bu boylamlar fiziksel çizgiler değil, soyut veya hayali çizgilerdir. Başlangıç meridyeni sıfır derecenin boylamı olarak kabul edilir. Hem doğu hem de batı yönleri bu ana meridyen boylamının yardımıyla ölçülür.
Enlem, dünyanın doğu ve batı yönleri arasında uzanan yatay çizgileri belirtmek için kullanılır. Enlemler de fiziksel çizgiler değil, bir dizi hayali çizgidir. Dünyayı çevreleyen sıfır derece enlem Ekvator'dur. Dünyayı kuzey ve güney kutupları olarak ikiye ayırır.
Boylam ve Enlem Arasındaki Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | Boylam | Enlem |
| Yön | Boylam çizgisi kuzey ve güney kutupları arasında uzanır. | Dünyayı çevreleyen batı ve doğu arasında uzanır. |
| sıfır derece | Başlangıç Meridyeni, batı ve doğu yarım küreleri ayıran sıfır derecelik çizgidir. | Ekvator, kuzey ve güney yarım küreleri ayıran sıfır derece çizgisidir. |
| çizgiler | Toplam 360 satır var. | Toplam 180 satır var. |
| kullanır | Dünyadaki saat dilimlerini sınıflandırmak için kullanılır. | Sıcaklık veya ısı bölgelerini sınıflandırmak için kullanılır. |
| Menzil | Menzil doğu ve batıda 0 ila 180 derece arasındadır. | Aralık kuzey ve güneyde 0 ila 90 derece arasındadır. |
Boylam nedir?
Boylam kavramı, dünyanın coğrafi çalışmalarında çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Kuzey ve güney kutupları arasında uzanan bir dizi hayali çizgiden daha fazlası, boylamlar çok önemlidir ve birçok amaca hizmet eder. Bu çizgiler, dünyanın doğu ve batı kısımlarını netleştirmek için kullanışlıdır.
Boylamlar dünya çevresinde iki kutup arasında 360 derece döner. Boylamların merkezi Başlangıç Meridyenidir. Başlangıç meridyeni, sıfır dereceli uzayda bulunan bir boylamdır. Bu çizgi dünyayı Batı Yarımküre ve Doğu Yarımküre olarak ikiye ayırır. Her iki yarım küre de hem batıda hem de doğuda 180 dereceye kadar yerleştirilmiştir.
Bir küre üzerinde boylam çizgilerinin uzunlukları farklı görünse de, tüm hayali boylamlar eşit uzunluktadır. Bu boylamlar, sıfır derece enlem çizgisi olan Ekvator'u geçerken dik açı yapma eğilimindedir. Bu çizgiler, tüm ülkeler için zaman dilimlerini ayırt etmede yaygın olarak kullanılır.
Bu hayali dikey çizgiler arasındaki mesafe, farklı konumlarda farklılık gösterme eğilimindedir. Mesafe Ekvator'da en geniş iken, Ekvator'dan uzaklaştıkça daralır. Kuzey ve güney kutuplarında bu boylamlar birbirine yaklaşır ve bu çizgiler arasındaki mesafe sıfır olur.
Latitude nedir?
Latitude kelimesi, kökenini genişlik anlamına gelen Latince Latitudo kelimesinden alır. Enlem ve Boylam kavramı, coğrafi çalışmalarda ünlü bir kavramdır ve birçok amaç için kullanılmaktadır. Bu hayali yatay çizgiler, dünyanın kuzey ve güney yarım kürelerini kesin olarak ayırt etmek için kullanılır.
Bu enlem çizgileri, dünyayı çevreleyen doğu ve batı uçları arasında uzanır. Sıfır dereceli enlem çizgisi açısı Ekvator çizgisidir. Dünyanın merkezinde yer alır ve dünyayı kuzey ve güney olarak ikiye ayırır. Dünyayı çevreleyen bu sıfır dereceli çizgi, boyut olarak en büyük enlem çemberidir.
Ekvatordan sıfır dereceden başlayan enlem çizgileri hem kuzey hem de güney kutuplarında 90 dereceye kadar çıkar. Bu, enlem çizgilerini toplamda 180 derece yapar. Dereceleri en yüksek olan daireler, kutuplardan birine en yakın olan ve boyut olarak en küçük olan dairelerdir.
Dünyayı çevreleyen toplam 180 hayali enlem çizgisi vardır. Bu hayali yatay çizgiler arasındaki mesafe yaklaşık olarak 69 mil veya 110 km olarak hesaplanmıştır. Ekvator dışında, Yengeç Dönencesi ve Oğlak Dönencesi gibi birkaç önemli enlem paraleli daha vardır.
Boylam ve Enlem Arasındaki Temel Farklar
- Boylamlar, kuzey ve güney kutupları arasında uzanan hayali dikey çizgilerdir. Enlemler, dünyayı çevreleyen batı ve doğu yarım küreler arasında uzanan hayali yatay çizgilerdir.
- Boylam çizgileri meridyenler olarak bilinir. Enlem çizgilerine paraleller de denir.
- Başlangıç Meridyeni, batı ve doğu yarım küreleri ayıran sıfır dereceli boylamdır. Ekvator, kuzey ve güney yarım küreleri ayıran sıfır derece enlemidir.
- Tüm boylam çizgilerinin uzunlukları eşittir. Enlem çizgilerinin uzunluğu boyut olarak farklılık gösterir.
- Boylam çizgileri 0 ila 180 derece arasında değişir. Enlem çizgileri 0 ila 90 derece arasında değişir.
Çözüm
Boylam ve Enlem terimleri, coğrafyada ve günlük hayatımızda da sıkça kullanılan terimlerden bazılarıdır. Sadece soyut kavramlardan daha fazlası olan bu farklı çizgiler, kürenin doğru bir şekilde sınıflandırılmasında ve konumlandırılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Gerçekten de bu iki kavram, boylam ve enlem arasındaki tüm farkların farkında olmak gerekir.
Boylam, her iki kutup arasında uzanan düşey hayali çizgilerdir. Başlangıç Meridyeni sıfır derece ile merkezdedir ve batı ve doğu bölgelerini ayırır. Enlem, dünyayı doğudan batıya doğru çevreleyen yatay çizgilerdir. Ekvator, kuzey ve güney bölgelerini ayıran sıfır derece çizgisidir.
Referanslar
- https://doi.org/10.1029/TR026i002p00197
