Her canlının vücudu çeşitli organ, sistem, duyu, beceri vb. unsurlardan oluşur. Vücuttaki tüm süreçlerin uyumlu bir şekilde yürütülebilmesi için tüm süreçlerin sorunsuz ve verimli bir şekilde işlemesi önemlidir. Canlının sağlıklı ve zinde kalmasında her süreç önemli bir rol oynar.
Bir canlının vücudunda solunum, sindirim, dolaşım, boşaltım, hareket, beslenme, büyüme, üreme, duyarlılık gibi çeşitli süreçler gerçekleşir. Bu süreçlerin de gerçekleştirilen alt türleri vardır. Örneğin, solunumun alt türleri arasında aerobik solunum ve anaerobik solunum bulunur. Üreme alt türleri arasında cinsel üreme ve eşeysiz üreme vb. Ancak iki tür dolaşım vardır: 1. Pulmoner dolaşım ve 2. Sistemik dolaşım.
Pulmoner ve Sistemik Dolaşım
Pulmoner dolaşım ve sistemik dolaşım arasındaki fark, bu ilgili dolaşımlarda kanın dolaştığı yerdir. Pulmoner dolaşımda kan, kalp ve akciğerler arasında dolaştırılır ve ayrıca oksijeni alınmış kanın oksijen emilimi ve karbondioksit salınımı için akciğerlere taşınması da yapılır. Öte yandan, sistemik dolaşımda kan, kalp ile vücudun geri kalanı arasında dolaşır.
Oksijeni emmek ve oksijeni alınmış kanı akciğerlere taşıyarak karbondioksiti serbest bırakmak için kalpten akciğerlere kan dolaşımı süreci, pulmoner dolaşım olarak bilinir. Bu kan dolaşımı sürecinde, kan damarları sisteminin oluşumu nedeniyle kalp ve akciğerler arasında kapalı bir devre oluşur.
Kalpten vücudun tüm bölgelerine kan dolaşımı süreci, sistemik dolaşım olarak bilinir. Bu dolaşım sırasında vücudun tüm dokularına kan verilir. Ayrıca vücut hücrelerine oksijen ve diğer gerekli besinleri sağlar ve diğer atık ürünlerle birlikte karbondioksiti dışarı atar.
Pulmoner ve Sistemik Dolaşım Arasındaki Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | Akciğer dolaşımı | Sistemik Dolaşım |
| Tanım/ Anlamı | Oksijeni emmek ve oksijeni alınmış kanı akciğerlere taşıyarak karbondioksiti serbest bırakmak için kalpten akciğerlere kan dolaşımı süreci, pulmoner dolaşım olarak bilinir. | Kalpten vücudun tüm bölgelerine kan dolaşımı süreci, sistemik dolaşım olarak bilinir. |
| hipoksi sırasında | Kan damarları duvarlarda bulunan kaslar nedeniyle daralır. | Kan damarları genişler ve böylece kan basıncı düşer. |
| hiperkapni sırasında | Kan damarları duvarlarda bulunan kaslar nedeniyle daralır. | Kan damarları genişler ve böylece kan basıncı düşer. |
| Kan akışı | Aktif düzenleme ve kan akışının oluşumu, yerçekimi ve alveolar işe alımdan etkilenir. | Yerçekiminin kan akışına etkisi daha az görülür |
| arasında kan akışı | kalpten ciğerlere | Vücudun tüm bölümlerine kalp |
Pulmoner Dolaşım Nedir?
Oksijeni emmek ve oksijeni alınmış kanı akciğerlere taşıyarak karbondioksiti serbest bırakmak için kalpten akciğerlere kan dolaşımı süreci, pulmoner dolaşım olarak bilinir. Pulmoner dolaşımın ilk olarak akciğerli balıklarda meydana geldiği evrimsel döngüde bulunur. Akciğerli balıklar aynı zamanda üç odacıklı bir kalbe sahip olan ilk hayvanlardı.
Bu kan dolaşımı sürecinde, kan damarları sisteminin oluşumu nedeniyle kalp ve akciğerler arasında kapalı bir devre oluşur. Ancak memelilerde, timsahlarda ve kuşlarda pulmoner dolaşım farklıdır. Bu canlılarda süreç farklı bir şekilde gerçekleşir.
Karıncık ikiye bölündüğünde dört odacıklı bir kalp oluşur ve sağ karıncıktan pulmoner devrenin başlamasıyla sonuçlanır. Sağ ventrikül, oksijeni giderilmiş kanın iki dala ayrılan pulmoner arterden pompalanması rolünü oynar. Bu iki dal sol ve sağ akciğerlere ayrılarak daha da küçük arterlere ayrılır.
Küçük arter dalları, pulmoner hava keselerinde kılcal damarlara ulaşana kadar alt bölümlere ayrılır. Hava keselerine solunan havada bulunan oksijen, kanda bulunan kılcal damarlar tarafından emilir. Kan akışı, kalbin sol kulakçığına açılan pulmoner damarlara ulaşana kadar daha büyük damarlara doğru devam eder.
Sistemik Dolaşım Nedir?
Kalpten vücudun tüm bölgelerine kan dolaşımı süreci, sistemik dolaşım olarak bilinir. Bu dolaşım sırasında vücudun tüm dokularına kan verilir. Ayrıca vücut hücrelerine oksijen ve diğer gerekli besinleri sağlar ve diğer atık ürünlerle birlikte karbondioksiti dışarı atar.
Sistemik dolaşımda oksijenli kan sol ventrikülden taşınır ve arterler bir ortam görevi görür. Daha sonra vücutta bulunan dokulardaki kılcal damarlara taşınır. Kalbin sağ kulakçığına dönmeden önce, doku kılcal damarlarından oksijeni alınmış kan bir damar sistemi boyunca akar.
Sistemik dolaşıma birkaç majör sistemik arter ve majör sistemik ven katılır. Bu sistemik damarlar, kanın dokulara oksijen ve diğer besinleri sağladıktan ve karbondioksiti temizledikten sonra kalbe dönmesine yardımcı olur. Gaz değişimi kılcal damarlarda gerçekleşir.
Vücut için son derece önemli olan birçok besin ve oksijen dolaşım sırasında vücuda verilir. Bir canlının sağlıklı ve formda kalmasına yardımcı olduğu için bu sürecin önemini anlamak gerekir. Zindeliğin ve sağlıklı bir yaşam tarzının önemini anlamak için, bu süreci hızlandırmaya yardımcı olan diyet ve diğer faktörler konusunda dikkatli olunmalıdır.
Pulmoner ve Sistemik Dolaşım Arasındaki Temel Farklılıklar
Çözüm
Her iki dolaşım türü de son derece önemlidir ve bu süreçlerin sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesi için önemlerinin anlaşılması gerekir. Gerekli besinleri ve oksijeni sağlarlar ve ayrıca karbondioksiti alırlar.
Zinde kalmak ve sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek için, sağlıklı ve üretken bir rutini takip etmek gerekir. Dengeli beslenmeli ve zararlı şeylerden uzak durmalıdır. Bireyin büyümesine yardımcı olan üretken bir rutin ve alışkanlıklar aşılanmalıdır.
