Siyasi ve ekonomik bağlamlarda yapılan tartışmalar açısından sıklıkla kullanılan birkaç terim vardır. Kapitalizm ve Karma ekonomi, insanlar tarafından farklı ülkelerin ekonomik modellerini tanımlamak için tekrar tekrar kullanılan birkaç terimden ikisidir. Kapitalizm ve karma ekonomi kavramı daha derin ve geniştir.
Kapitalizm ve Karma Ekonomi
Kapitalizm ve karma ekonomi arasındaki fark, kapitalizm kavramının üretim araçlarının bireysel mülkiyetine dayanması, karma ekonomi ise planlı bir ekonomiye devlet müdahalesini vurgulamasıdır. Kapitalizm, hükümetin oynadığı herhangi bir düzenleme ve rolün olmadığı bir serbest piyasayı teşvik eder. Karma bir ekonomi, hükümet tarafından yapılan düzenlemeleri teşvik eder.
Kapitalizm, özel mülkiyet fikrine dayanır, yani özel mülk sahipleri üretim araçlarını kontrol eder. Tüm işletmeler özel olarak tutulur ve kar amaçlı çalışır. Basitçe söylemek gerekirse, özel mülk sahipleri toprağa ve üretim araçlarına sahiptir. Devlet buraya karışmaz. Kapitalizm bir tür ekonomik sistemdir.
Karma ekonomi, hem kapitalizmin hem de sosyalizmin birleşimidir, yani ikisi de aynı ekonomi içinde çalışır. Burada hem devlet hem de özel karşılıklı olarak çalışır. Birçok ülke karma ekonomi kavramını kullanır. Karma bir ekonomi kişisel özgürlüğe izin verir. Sosyal refahta yoğunlaşmanın yanı sıra özel için bir kar elde edilmesine yardımcı olur.
Kapitalizm ve Karma Ekonomi Arasındaki Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | kapitalizm | Karma ekonomi |
| Anlam | Özel mülkiyete ve üretim araçlarına dayanır. | Hem kapitalizmin hem de sosyalizmin bir birleşimidir. |
| Mülkiyet | Özel mülkiyet. | Özel ve kamu mülkiyeti. |
| ekonomik karar | Kararlar fiyat veya piyasa mekanizmasına göre değerlendirilir. | Kararlar hem hükümet hem de özel sektör tarafından değerlendirilir. |
| güdü | Burada tüketici kraldır. | Bireysel özgürlüğün korunmasına yardımcı olur. |
| Odak | Özel için kar amacına odaklanır. | Sosyal refahın yanı sıra özel kâra da odaklanır. |
Kapitalizm nedir?
Kapitalizm kelimesi, tartışmalarda ve siyasi bağlamlarda düzenli olarak kullanılmaktadır. Ortalama bir insan kapitalizm fikrine aşina olsa da, kelimenin tam anlamı çok daha derindir. Kapitalizm terimi, Latince “Capitalis” kelimesinden türetilmiştir. Kelime ilk olarak 1850 yılında L. Blanc tarafından kullanılmıştır.
Kapitalizmin ideolojisi, üretim faktörlerinin veya araçlarının özel mülkiyetine dayanır. Basit bir ifadeyle, kapitalizm kavramı, sermaye malları, kaynaklar ve emeğe sahip olan bireye veya işletmelere inanır. Şirketler, sahip oldukları üretim araçlarıyla işlerini yürütebilirler. Kapitalizmin özü, bireyler ve şirketler için kar elde etmekle ilgilidir.
Sözcük, özel mülkiyet ve kar elde etmenin ekonomik sistemini belirtmek için kullanılır. Malların fiyatları ve üretimi, piyasadaki arz ve talebe göre belirlenir. Kapitalizm, Sanayi Devrimi sırasında ekonomik patlamada önemli bir rol oynadı.
Kapitalizm fikri feodalizmin halefiydi. Kapitalizm daha önce vaaz edilmiş olsa da, Adam Smith'in "Ulusların Zenginliği" kitabı bu ekonomik modelin can alıcı noktasıydı. Refah ve serbest piyasa kapitalizmi gibi farklı kapitalizm türleri vardır. ABD kendisini kapitalist bir ekonomi olarak tanımlıyor.
Karma Ekonomi Nedir?
Karma ekonomi terimi, dünya çapında birkaç ülkeyi tanımlarken kullanılır. Kapitalizm ve sosyalizm, dünyanın dört bir yanındaki insanların aşina olduğu popüler ekonomik sistemlerdir. Basit bir ifadeyle, karma ekonomi, hem kapitalizmin hem de sosyalizmin değerlerini ve fikirlerini birleştiren yeni bir finansal sistemdir.
Ekonomik sistem çağlardan beri uygulanıyor olsa da, karma ekonomi terimi ilk kez 1930'larda, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Birleşik Krallık'ta kullanılmaya başlandı. Bu sistem, piyasa ekonomisini planlı bir ekonomi, kamu ve özel teşebbüsler ve devlet müdahalesi gibi birkaç kritik unsurla tanımlar.
Piyasanın Devlet tarafından düzenleyici kontrolü, karma ekonomiyi serbest piyasa kapitalizminden ayıran temel bir yönüdür. Karma bir ekonomide hükümet, eğitim ve sağlık hizmetleri ile halka hizmet ederek baş oyuncu olarak hareket eder. Kapitalizmin aksine, hükümet ve kamu işletmeleri, kar elde etme stresi olmadan insanlara yardım etmek için yönetilir.
Refah kapitalizmi karma bir ekonomiye yaklaşıyor, ancak yine de kurumları için kâr etmeyi vurguluyor. Bu ekonomik model genellikle hem basit liberaller hem de muhafazakarlar tarafından merkez sol ve merkez sağ nüfus tarafından desteklenir. Hindistan, İsveç ve İzlanda gibi ülkeler bu ekonomik modelin örnekleridir.
Kapitalizm ve Karma Ekonomi Arasındaki Temel Farklılıklar
Çözüm
Kapitalizm ve karma ekonomi terimleri, politik ve ekonomik bağlamlarda oldukça fazla kullanılmaktadır. Bunun gibi kelimeler konuşmalarda ortalıkta dolanır, ancak birçok insan bu kelimenin kapitalizmi, karma ekonomi veya sosyalizmi hakkında net bir anlayıştan yoksundur. Kapitalizm ile karma ekonomi arasındaki belirgin farklılıkların farkında olmak gerekir.
Kapitalizm, üretim araçlarının özel veya bireysel mülkiyetine dayanan ve kar elde etmeyi vurgulayan bir ekonomik sistemi açıklamak için kullanılır. Üretim araçları sermaye, kaynaklar ve emeği içerir. Karma ekonomi, devlet müdahalesi ile planlı bir ekonomiye sahip olarak kapitalizm ve sosyalizm fikirlerini karıştıran bir ekonomik modeldir.
Referanslar
- https://read.dukeupress.edu/cssaame/article-abstract/35/3/387/59888/SpeculationFutures-and-Capitalism-in-India
- https://onlinelibrary.wiley.co
