Deprem, sismik dalgalara neden olan, doğal veya insan kaynaklı olabilen bir olgudur. Dünyanın yüzeyinde, ani bir sarsıntı, yer değiştirme veya yerin bozulması olduğunda fark edilebilir. Bir depremin başladığı nokta hem merkez üssü hem de merkez üssü ile temsil edilir. Her ikisi de depremin olduğu yerde dramatik bir etki yaratır.
Merkez üssü vs Hiposantr
Epicenter ve Hipocenter arasındaki fark, Epicenter Dünya yüzeyinin üzerinde veya üzerinde görünmesi, Hipocenter ise Dünya yüzeyinin altında görünmesidir. Epicenter'dan yayılan dalgalar hem vücut hem de yüzey dalgaları iken, Hipocenter'dan yayılan dalgalar sadece bir vücut dalgasıdır.
Merkez üssü, depremin dünya yüzeyindeki tam yeridir ve farklı dalgalar yayar. Daha basit bir deyişle, dünya yüzeyinin üzerinde gerçekleştiği söylenebilir. Depremlerin etkilerini ve iletimini anlamak için sismologlar tarafından incelenen ve araştırılan odak noktasıdır. Genellikle en fazla hasarın merkez üssünde meydana geldiği ileri sürülmektedir.
Hiposantr, dünya yüzeyinin altındaki noktadır. Depremin nihai olarak ortaya çıktığı gerçek nokta olarak adlandırılır. Genellikle bir depremin odak noktası veya sıfır noktası olarak adlandırılır. Hiposantr, yüzeyin altında on ila binlerce km derinlikte olabilir. Merkez üssünün yüksekliği arttıkça, kayalar pul pul ve sünek hale gelir.
Epicenter ve Hipocenter Arasındaki Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | merkez üssü | hiposantrik |
| Tanım | Merkez üssü, dünya yüzeyinde bir patlama veya depremin meydana geldiği noktadır. | Hipomerkez, bir patlamanın başlangıç noktası veya alt seviyesidir. |
| Konum | Dünya üzerinde veya üzerinde görünür. | Dünya'nın alt seviyesinde veya yeraltında görünür. |
| dalgalar | Hem cisim hem de yüzey dalgalarına neden olur. | Sadece vücut dalgalarına neden olur. |
| Boyut | Dalgaların nasıl yayıldığı üzerindeki 2-D (D boyut anlamına gelir) etkisini ölçer. | Dalgaların nasıl yayıldığının 3 boyutlu etkisini ölçer. |
| Diğer isimler | Odak Noktası veya Epicentrum olarak da bilinir. | Ayrıca Focus veya Ground Zero adıyla da bilinir. |
Epicenter nedir?
Merkez üssü, depremin 2 boyutlu yüzeyle radyal olarak yayıldığı yerdir. Bir depremin merkez üssüne geldiği yer yüzlerce ila kilometre uzunluğunda olabilir. Epicenter kelimesi İrlandalı sismolog Robert Mallet tarafından icat edildi. Merkez üssü genellikle 'depremin faaliyet merkezi' olarak adlandırılır. Kabukta meydana gelen bir depremin odak derinliği 2 ila 20 km arasında değişebilir.
Bir merkez üssünün konumu, yaydığı dalganın türünü belirlemeye yardımcı olacak sismograf ve diğer ölçüm istasyonlarından alınan veriler kullanılarak hesaplanabilir. Sismik dalgalar, bir depremin başlangıcından yüzlerce ve binlerce kilometre uzakta belirlenebilir. Bir depremin merkez üssü tarafından yayılan dalgaların iki bölümü vardır, yani cisim dalgaları ve yüzey dalgaları. Vücut dalgaları genellikle merkez üssünden algılanır.
Vücut dalgalarının ikiye bölünmesi p-dalgaları ve s-dalgalarıdır. P dalgaları, aynı zamanda dalganın transmogrifikasyonunun olduğu ve dalganın iletimiyle orantılı olduğu basınç dalgaları olan Birincil dalgalar olarak adlandırılır. S dalgaları, iletime dik olan dalganın transmogrifikasyonunun olduğu ikincil dalgalar olarak adlandırılır. S dalgaları p dalgalarından sonra geldiği için dalgalar isimlerini alır. Deprem merkezinin uzaklığı, Richter ve Gutenberg tarafından geliştirilen sismik büyüklüğü hesaplamak için de kullanılır.
Hiposantr nedir?
Bir hipocenter, bir depremin meydana geldiği bir beşik veya doğum yeridir. Nükleer patlama (deprem) yerin hemen altında gerçekleştiği için odak veya sıfır noktası olarak da bilinir. Hiposantrik, kayada depolanan enerjinin, yani gerinim enerjisinin serbest kaldığı ve kırılma fayının ortaya çıkmaya başladığı bir deprem konumudur. Fay, genellikle deprem nedeniyle meydana gelen tektonik plakalarda bir kayma gibi kaya hareketlerinin uzun süre yer değiştirmesinin olduğu kayaların kırılmasıdır.
Depremin merkez üssü, öncüleri, artçıları, fayların üç boyutlu olarak çizilmesine yardımcı olur. Depremlerin merkez üssü on ila yüz arasında olabilir, hatta dünya yüzeyinin altında binlerce kilometreye yayılabilir. Merkez depreminin derinliği arttıkça, etrafındaki kayaların daha yumuşak ve sünek, yani daha kolay hareket ettirilebilir hale gelmesi artacaktır.
Yıllar içinde aynı bölgede bir depremin etkisi nedeniyle, yeraltındaki kayalar ve taşlar o kadar hassas hale gelecek ki, aynı merkezde başka bir deprem olursa, o zaman çok tehlikeli olmayacak. Araştırmalara göre, bir depremin gücü ve gücü, kırılmadan önce kayaların keskin ve sertliği üzerinde oluşan basınca bağlıdır. Bu nedenle, eğer kayalar kırılırsa veya büyük miktarda basınç oluşmadan önce zaten en kötü durumdaysa, hızlanabilir, o zaman bir deprem zararlı olmaz veya neden olabileceği tahribat olmaz.
Epicenter ve Hypocente Arasındaki Temel Farklarr
Çözüm
Hem Epicenter hem de Hipocenter bize bir depremin kökeni hakkında daha kolay bir şekilde bilgi verir. Her iki terim de bağlantılıdır çünkü deprem bu iki noktada oldukça tehlikeli ve dramatik hale gelir. Deprem sırasında yayılan sismik dalgalar, hem merkez üssünden hem de iki merkezden radyal olarak yayılır.
Dalgalar farklı olsa da. Ancak merkez üssü, sismologlar ve bilim adamları tarafından mesafeyi hesaplamak, depremin niteliğini, şiddetini ve neden olduğu hasarı tahmin etmek ve ayrıca sismik dalgaların büyüklüğü gibi birçok farklı amaç için kullanılır. Oysa dünya yüzeyinin yırtılması ikiyüzlülükte gerçekleşir.
Referanslar
- https://www.researchgate.net/profile/George_Daglish/publication/268447910_An_Algorithm_for_Concurrent_Location_of_Earthquake_Epi-and_Hypocentres_Using_P-Arrivals_in_an_Interpolative_Tabular_Scan/links/520ded.pdf
- https://academic.oup.com/gji/article-abstract/209/1/453/2931730
