Alçı ve anhidrit mineralleri, özellikle koleksiyoncular arasında oldukça iyi bilinir ve bu da onları çok popüler bir mineral haline getirir. Her ikisi de bir şekilde kalsiyum sülfat formlarıdır. İkisi arasında aşağıda ayrıntılı olarak açıklanan birçok fark vardır. Bu minerallerin her ikisi de ders kitaplarında örnek olarak kullanılmış ve özellikleri vurgulanmıştır.
Alçı ve Anhidrit
Alçı ve anhidrit arasındaki fark, Alçının sulu ve 2 su molekülü içeren bir mineral olması, anhidrit ise bilindiği gibi susuz ve su molekülü içermeyen bir mineral olmasıdır. Alçının kimyasal formülü (CaSO4 2H2O)'dir. Öte yandan, anhidritin kimyasal formülü (CaSO4)'tür.
Alçıdaki pozitif su molekülü, negatif oksijen molekülünü çeker. Bunun nedeni, hidrojen bağının ancak sıcaklık soğuk kaldığında daha güçlü olacağıdır. Alçı, ısı hidrojen bağlarını yok ettiğinde ve suyu hidratasyondan uzaklaştırdığında kararsız hale gelir. Alçı çok yumuşak bir mineraldir ve bir kalsiyum sülfat şeklidir.
Anhidrit ortorombik bir mineraldir. Hidroklorik asit ile reaksiyona girmez. Sert bir mineraldir. Sertlik yoğunluğu 3.0 olan sert bir kristaldir. Sertlik derecesine bakarsak, 3.5'tir. Nadir bir mineral türü olarak kabul edilir. Sulu kalsiyum sülfat olarak da bilinir.
Alçı ve Anhidrit Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma parametreleri | alçıtaşı | anhidrit |
| Tanım | Alçı, sulu ve 2 su molekülü içeren bir mineraldir. | Anhidrit bilindiği gibi susuz ve su molekülü içermeyen bir mineraldir. |
| Kimyasal formül | Alçının kimyasal formülü (CaSO4 2H2O)'dir. | Anhidritin kimyasal formülü (CaSO4)'tür. |
| Fiziksel özellik | Alçı daha yumuşaktır. | Anhidrit sert bir kristaldir. |
| yapısal form | Monoklinik bir yapıya sahiptir. | Ortorombik bir yapısal forma sahiptir. |
| Yoğunluk | Alçının yoğunluğu yaklaşık 2.33g/cc'dir. | Anhidritin yoğunluğu 3.2g/cc'dir. |
Alçı nedir?
Alçı, yumuşak olan ve kalsiyum sülfatın temel formu olan bir mineral türüdür. Kimyasal formülü CaSO4 2H2O olan bir mineral dihidrattan oluşur. Üretimi için yaygın olarak çıkarılır ve gübrelerin hazırlanmasında ve alçı, karatahta/kaldırım tebeşiri ve alçıpanda ana bileşen olarak kullanılır. Mısır, Mezopotamya, Roma, İngiltere gibi birçok yerde alçıtaşı esas olarak diğer kültürlerin heykel ve nesnelerinin yapımında kullanılan bir bileşen. Seleniti, kristalin kristalizasyon adı verilen bir işlemle kristalleştirilir.
Alçıdaki pozitif su molekülü, negatif oksijen molekülünü çeker. Bunun nedeni, hidrojen bağının ancak sıcaklık soğuk kaldığında daha güçlü olacağıdır. Alçı, ısı hidrojen bağlarını yok ettiğinde ve suyu hidratasyondan uzaklaştırdığında kararsız hale gelir. Alçı çok yumuşak bir mineraldir ve bir kalsiyum sülfat şeklidir.
Alçı, alçı kelimesinden türetilen Yunanca (jips) bir kelimedir. Çünkü madenin uzun süredir faaliyet gösterdiği Paris'te bulunan Montmartre semtinde yanmış alçı birçok amaç için kullanılmaktadır. Buradan Paris Alçısı olarak bilinmeye başlandı. Bu alçıtaşı susuz bir mineraldir. Alçı, alçıya su eklendikten sadece birkaç dakika sonra şeklini alır. Yapıldığı malzeme döküm imalatında kullanılır.
Anhidrit nedir?
Anhidrit, kalsiyum sülfatın temel formu olan ve susuz bir mineral olan bir mineraldir. Kimyasal formülü CaSO4'tür. Üç tam bölünme yönü olan bir ortorombik kristal şeklindedir. 3.5 Mohs sertliğine ve 2.9 gravite ölçümüne sahiptir. Rengi beyaz, kahverengi, mavi, mor gibi değişkenlik gösterir. İçinde bulunan üç çatlağı geliştirdikten sonra inci gibi parlar ve ikinci yüzeyi camdır. Bu mineral su ile temas ettiğinde tamamen alçıtaşına dönüşür ve bu değişim geri dönüşümlüdür. Anhidrit ayrıca esas olarak kalsit, halit ve sülfür, galen, kalkopirit, molibdenit ve pirit gibi diğer minerallerle de ilişkilidir.
Hidroklorik asit ile reaksiyona girmez. Sert bir mineraldir. Sertlik yoğunluğu 3.0 olan sert bir kristaldir. Nadir bir mineral türü olarak kabul edilir. Sulu kalsiyum sülfat olarak da bilinir. Bu terim 1804 yılında A.G. Warner tarafından verilmiştir. Daha önce türlerine Muriasite ve Carstenite gibi bazı eski isimler verilmiştir. Anhidritin yüzde 1-3'ü tuz kubbelerinde bulunur ve geri kalanı kapak olarak bırakılır. Suda bulunan halit kaybolur.
Alçı ve Anhidrit Arasındaki Temel Farklar
- Alçı, sulu ve 2 su molekülü içeren bir mineral iken, anhidrit bilindiği gibi susuz ve su molekülü içermeyen bir mineraldir.
- Alçının kimyasal formülü (CaSO4 2H2O)'dir. Öte yandan, anhidritin kimyasal formülü (CaSO4)'tür.
- Alçı daha yumuşak, anhidrit ise sert bir kristaldir.
- Alçının sertlik derecesi yaklaşık 2 iken, anhidritin sertlik derecesine bakarsak, o zaman 3.5'tir.
- Alçının yoğunluğu yaklaşık 2.33g/cc iken anhidritin yoğunluğu 3.2g/cc'dir.
- Alçı monoklinik bir yapısal forma sahipken, anhidrit ortorombik bir yapısal forma sahiptir.
Çözüm
Yani burada her iki mineralin de birbirinden çok farklı olduğu sonucuna varıyoruz. Her ikisi de bir şekilde kalsiyum sülfat formlarıdır. Alçı, sulu ve 2 su molekülü içeren bir mineral iken, anhidrit bilindiği gibi susuz ve su molekülü içermeyen bir mineraldir. Alçı monoklinik bir yapısal forma sahipken, anhidrit ortorombik bir yapısal forma sahiptir. Kimyasal formül de farklıdır. Alçının kimyasal formülü (CaSO4 2H2O)'dir. Öte yandan, anhidritin kimyasal formülü (CaSO4)'tür. Alçının sertlik derecesi yaklaşık 2 iken, anhidritin sertlik derecesine bakarsak, o zaman 3.5'tir.
Referanslar
- https://scholarcommons.usf.edu/ijs/vol25/iss3/2/
- https://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/515996
- https://pubs.geoscienceworld.org/sepm/jsedres/article-abstract/34/3/512/95719
