Sağlıklı kalmak için, her çok hücreli organizmanın vücudu istila eden yabancı hücresel organizmaya karşı savaşmak için kendi savunma mekanizması vardır. Bu mekanizma, aksi takdirde bağışıklık olarak adlandırılır. Bağışıklık, vücudumuzda bulunan, kendini ve yabancı maddeleri tanımlayan karmaşık bir mekanizmadır. Vücudu yabancı maddelere karşı savaşmaya ve vücuttaki normale dönmeye hazırlar. Vücudumuzda bulunan farklı bağışıklık mekanizmaları vardır. Uyarlanabilir ve doğuştan gelen iki ana bağışıklık türüdür. Adaptif bağışıklık sistemi, patojenlerin büyümesini önleyen ve patojeni yok eden birkaç özel hücreden oluşur.
Doğal bağışıklık, kötü mikroorganizmalara karşı birincil savunma hattıdır ve enfeksiyonu ortadan kaldırır. Farklı bağışıklık türlerinden, hümoral ve hücre tarafından başlatılan bağışıklık, adaptif bağışıklık savunma sistemindeki iki ana mekanizmadır. Hümoral bağışıklık, hücrelerin dışında vücut sıvılarında bulunan makro moleküller ve antikorların müdahale ettiği bir bağışıklık kategorisidir. Antikorlar, bağışıklığın oluşturulmasında birincil savunma mekanizması olarak hareket ettiğinden, buna antikor aracılı bağışıklık sistemi de denir. Bu antikorlar, belirli bir hücre tipi tarafından üretilir. Hücre kaynaklı veya hücre aracılı bağışıklık da adaptif bağışıklık sisteminin bir parçasıdır.
Vücudu, bir vücut hücresine girmiş veya istila etmiş patojenlerden korur. Hücre aracılı bağışıklıktaki yanıta antikorlar aracılık etmez. Daha ziyade, antijenleri tespit etmek için reseptörler yardımıyla savunma mekanizması sağlanır.
Hümoral ve Hücre Aracılı Bağışıklık
Hümoral ve hücre aracılı bağışıklık arasındaki fark, hümoral bağışıklıkta yanıtın antikor aracılı olmasıdır. Ancak hücre aracılı bağışıklık durumunda, vücuttaki savunma mekanizmasından sitokinler sorumludur. Hümoral bağışıklık, vücut sıvılarında serbestçe dolaşan antijenlere karşı savaşır. Hücre aracılı bağışıklık, vücut hücrelerine giren antijene karşı etki eder.
Hümoral ve Hücre Aracılı Bağışıklık Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | Humoral Bağışıklık | Hücreye bağımlı bağışıklık |
| Tanım | Hümoral Bağışıklık, vücudumuzun içinde serbestçe dolaşan patojenlere ve antijenlere karşı vücudu korur. | Hücre Aracılı Bağışıklık, hücreleri istila eden çeşitli patojenlere (hücre içi patojenler) karşı savaşır. |
| mekanizma | Bağışıklık tepkisine, esas olarak B-lenfositler, makrofajlar ve T-lenfositler tarafından üretilen antikorlar aracılık eder. | Bağışıklık tepkisine sitokinlerin, sitotoksik T-lenfositlerin, doğal öldürücü ve yardımcı T hücrelerinin salınımı aracılık eder. |
| salgı | Antikorları serbest bırakır | sitokin salgılar |
| İşlev | B hücreleri, antijeni bağlayan ve tespit eden antikorlar üretir. | T-hücre reseptörleri antijenin saptanması ve bağlanmasından sorumludur. |
| Karşı savaşmak | Hücre dışı bakteri ve virüs patojenleri | Hücre içi bakteri ve patojenler |
| Tepki Süresi | Ani | Yavaş |
| aşırı duyarlılık | Aşırı duyarlılık tip I, II ve III'e hümoral bağışıklık sistemi aracılık eder. | Hücre aracılı bağışıklık, aşırı duyarlılık tip IV'e aracılık eder. |
Hümoral Bağışıklık Nedir?
Hümoral hücre bağışıklığı, adaptif bağışıklık sistemindeki ana tiplerden biridir. Hümoral bağışıklıktaki bağışıklık tepkisi, B-lenfositleri tarafından üretilen antikorlar tarafından yönlendirilir veya yönetilir. B-lenfosit hücreleri, vücut sıvılarında (kan/lenf) bulunan antijeni veya serbest yüzen yabancı maddeyi tanımlar. Plazma B-lenfositleri serbest yüzen yabancı maddeyi tespit eder etmez, spesifik antijene (yabancı madde) bağlanan uygun antikorlar üretirler. Daha sonra antijen nötralize olur ve antikorlar antijeni lizis veya fagositoz yoluyla yok eder.
Makrofajlar ve T-yardımcı hücreler, antijen tespit edilir edilmez B-lenfositlerin plazma B-lenfosit hücrelerini aktive etmesine yardımcı olarak bağışıklık sistemine de yardımcı olur. Bu aktif plazma hücreleri, patojene bağlanan antijene özgü antikorları taşır ve lizis gerçekleşir. Bellek hücreleri, antijenin aynı B-lenfositleri tarafından yok edilmesinden sonra üretilir. Aynı antijen vücutta tekrar tespit edildiğinde, bu hafıza hücreleri gelecekteki bağışıklıktan sorumlu olacaktır.
Greft reddinin ilk aşamasının, patojene karşı antikorların gelişmesi nedeniyle hümoral bağışıklık ile ilişkili olduğuna dikkat edilmelidir. Ve bağışıklık tepkisi, hücre aracılı bağışıklık ile karşılaştırıldığında hızlıdır.
Hücre Aracılı Bağışıklık Nedir?
Hücre Aracılı Bağışıklık, bağışıklık tepkisine T-lenfositler, sitotoksik ve diğer doğal ve yardımcı T hücrelerinin aracılık ettiği adaptif bağışıklıkta başka bir tiptir. Hücre aracılı bağışıklık, hücreleri istila eden antijen veya patojenlere karşı etki eder. Temel olarak, hücre aracılı bağışıklık tepkisi, mantarlara, hücre içi bakteriyel patojenlere ve virüse karşı savaşmaktır. Hücre aracılı bağışıklık durumunda, antikorlar tarafından yönetilmez. Bunun yerine, T-lenfosit reseptörleri aracılık eder.
Sitokinler, T-lenfositleri tetikleyecek olan yardımcı T-hücreleri tarafından salınır. Daha sonra T hücreleri antijene bağlanır ve sitotoksik T hücrelerine farklılaşır. Bu, hücrenin parçalanmasını başlatır ve böylece antijen yok edilir. Bu bağışıklık sistemi özellikle hücre içi patojenler içindir. Bu bağışıklık tepkisi, organ naklinin reddi ile ilişkilidir. Hümoral bağışıklığa göre tepkisi yavaş olsa da kalıcı ve uzun süreli bir etki bırakır.
Humoral ve Hücre Aracılı Bağışıklık Arasındaki Temel Farklılıklar
- Hümoral bağışıklığa esas olarak B-lenfositler tarafından üretilen antikorlar aracılık eder veya müdahale edilirken, hücre aracılı bağışıklığa T-lenfositlerden sitokin üretimi aracılık eder.
- Antijenleri saptamak için, hümoral bağışıklıkta antikorlar kullanılır. Hücre aracılı bağışıklık durumunda, reseptörler antijenlerin saptanmasından sorumludur.
- Antikorlar, yalnızca hümoral hücre bağışıklığında oluşur ve hücre aracılı bağışıklıkta oluşmaz.
- Hümoral hücre bağışıklığı, serbest yüzen hücre dışı patojenlere karşı savaşmaya yardımcı olurken, hücre aracılı bağışıklık, hücre içi bakteriyel patojenlere karşı savaşmaya yardımcı olur.
- Hümoral bağışıklık tarafından üretilen antikorlar antijene bağlanır. Ancak hücre aracılı bağışıklıkta, T hücreleri yabancı maddeye (antijen) bağlanır ve sitotoksik hücreye farklılaşır.
- Aşırı duyarlılık (I, II, III) hümoral bağışıklık tarafından yönetilirken hücre aracılı bağışıklık aşırı duyarlılık IV sağlar.
- Tıbbi araştırmalar, hücre aracılı bağışıklığın (hümoral bağışıklığın değil) tümör hücrelerini yok etme potansiyeline sahip olduğunu bulmuştur.
Çözüm
Hümoral ve hücre aracılı bağışıklık, adaptif bağışıklık sistemine ait olsa da, işlevlerinde büyük farklılıklar vardır. Hümoral immünitede antikorlar immün yanıttan sorumluyken, hücre aracılı immünitede sitokinler savunma mekanizmasından sorumludur.
