Kimyada farklı ısı türleri mevcuttur. Bazıları insan vücudu tarafından hissedilebilir, bazıları ise hissedilemez. Bunları öğrenmek, çevremizde meydana gelen bilimsel değişiklikleri anlamamıza yardımcı olacağı için çok önemlidir. Hissedilebilir ısı olarak adlandırılan iki tür ısı vardır ve diğeri gizli ısı olarak adlandırılan farklarla mevcuttur.
Duyulur ve Gizli Isı
Duyulur ve Gizli Isı arasındaki fark, duyulur bir ısıda, içindeki sıcaklığın artması veya azalmasıdır. Gizli ısıda sıcaklık değişimi sabit olacak ve değişmeyecektir. Duyulur ısının iki türü vardır. Buna karşılık, gizli ısının üç türü vardır. Duyulur ısı algılanabilir. Ancak gizli ısı algılanamaz.
Duyulur ısı, insan vücudu tarafından ölçülen ısıdır. Bir insan vücudunun hissedebileceği ısı bu kategoriye girer. Bu hissedilir ısı insan vücudu tarafından hissedilebilir ve termometre ile kontrol edilebilir. Ancak hissedilmeyen ısı insan vücudu tarafından hissedilemez ve bir termometre yardımı ile kontrol edilemez.
Gizli ısı, bir grafik yardımıyla ölçülen ısıdır. Bu tür bir ısı ölçümü, kasırgaların veya gök gürültülü fırtınaların gelişmesinde olan enerji kaynağı için önemlidir. Gizli ısı sadece pozitif bir miktardır. Negatif olamaz. Sadece yoğuşma ve füzyon gizli ısısı negatif olabilir. Bunun dışındakiler olumlu.
Duyulur ve Gizli Isı Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | Hissedilen sıcaklık | Gizli ısı |
| Tanım | Nesnedeki sıcaklık artacak veya azalacak | Cismin içindeki sıcaklık değişmez ve bir grafik yardımıyla ölçülür. |
| Faz geçişi | Faz geçişi için kullanılır | Faz geçişi için kullanılmaz |
| Enerji değişiklikleri | Maddenin iç enerjisi | Madde ve çevre arasındaki enerji değişimi |
| Hava sıcaklığı | Sıcaklık değişmeye devam edecek | Devamlı |
| Faz değişiklikleri | Katı, sıvı ve gaz | Herhangi bir faz değişikliğine sahip değiller |
Duyulur Isı nedir?
Bir cismi ısıttığımızda o cismin sıcaklığı yükselir. Duyulur ısı dediğimiz şey budur. Benzer şekilde, bir nesneden ısı çıkardığımızda o nesnenin sıcaklığı düşecektir. Bu tür işleme aynı zamanda duyulur ısı denir. Bu nedenle oluşan ısı değişikliğine duyulur ısı denir. Burada sıcaklıktaki değişim sırasında açığa çıkan enerji de hesaba katılır.
Duyulur ısı, termostatımıza kaydedilen ısı miktarıdır. Bu termostat bir sıcaklık değişimini yansıtacaktır. Böylece artan veya azalan enerji miktarı dikkate alınır. Bu tür bir ısı insan vücudu tarafından hissedilebilir. İnsan vücudumuzda hissettiğimiz her türlü ısıya Duyulur ısı denir. Buradaki enerji bir sistemden başka bir sisteme taşınacaktır. Örneğin kaba su eklersek o sudaki sıcaklık artar.
Bir süre sonra suyu serin tuttuğumuzda içindeki sıcaklık düşecektir. Hatta iki farklı türde duyulur ısı mevcuttur. Bunlara duyulur ısı ve duyulur olmayan ısı denir. Duyulur bir ısı, bir termometre yardımıyla kazancı veya kaybı ölçebileceğiniz anlamına gelir. Duyulmaz bir ısı, içindeki sıcaklığın düşeceği anlamına gelir ve bunu bir termometre kullanarak ölçemezsiniz.
Gizli Isı nedir?
Fiziksel bir durumda meydana gelen değişim sırasında emilen veya salınan enerji miktarıdır. Bu tür bir değişiklik, sıcaklığını değiştirmeden gerçekleşecektir. Gizli ısı normalde birim cinsinden, yani joule veya kalori kullanılarak ölçülür. Bu, ısı miktarı olarak ifade edilir.
Bu ısı türü, katı, sıvı ve gaz gibi hal türüne bağlı olarak değişecektir. Ayrıca, farklı sıvı türleri arasında farklılık gösterecektir. Örneğin, 1 kg sıvının kaynama noktasında dönüştürülmesi için gereken miktar aynı gaz sıcaklığındaysa. Üç tip gizli ısı mevcuttur. Füzyon, buharlaşma ve süblimleşme ile farklılık gösterirler. Gizli ısı normal bir insan vücudu ile hissedilemez.
Soğutma veya ısıtma olan bir grafik yardımıyla ölçebiliriz. Bunun için gizli ısıyı olgunlaştıracak bir ısıtıcıya ihtiyacımız var. Bunun yardımıyla, gizli ısıyı verecek bir grafik çizebiliriz. Gizli ısı, atmosferik basıncın buharında da ölçülebilir. Bu yine kilojul veya kilogram ile hesaplanır. Gizli ısı, buharlaştırılmış veya erimiş su ile de ölçülebilir.
Duyulur ve Gizli Isı Arasındaki Temel Farklar
Çözüm
Her iki ısı da kimya konusu altında incelenir. Bu, okul öğrencilerine, aralarındaki farkı anlamaları için öğretilir. Bu gizli ısı, değişimini ölçmek için bir formül ve bir grafik gerektirecektir. Bunun için, bazı temel matematik hesaplamaları anlayışına sahip olmamız gerekir. Ayrıca, onları ölçmek için birimleri olacak.
Duyulur ısı normal bir insan vücudu tarafından hissedilebildiğinden, öğrencilere günlük yaşam örnekleriyle açıklamak, aralarındaki farkı kolayca anlamaları için daha kolaydır. Duyulur ısıyı açıklamak için en sık kullanılan örnek, anlaşılması daha kolay olacak kaynar su örneğidir.
