Güneş ana enerji kaynağıdır. İçinde ultraviyole radyasyon veya UV ışınları vardır. Ultraviyole ışınları bir elektromanyetik radyasyon şeklidir. Güneşten gelen ultraviyole radyasyonun çoğu atmosfer tarafından filtrelenir. Bu ışınların çeşitli kimyasal ve biyolojik etkileri vardır. İki tür ultraviyole ışını, UVA ışınları ve UVB ışınlarıdır.
UVA ve UVB Işınları
UVA ve UVB ışınları arasındaki temel fark, UVA ışınlarının uzun ultraviyole radyasyon dalgaları, UVB ışınları ise kısa ultraviyole radyasyon dalgalarıdır. UVA ışınlarının enerji seviyeleri daha yüksek, UVB ışınlarınınki ise daha düşüktür.
UVA ışınları cilt yaşlanmasının ana nedenidir. UVA ışınlarının nüfuz etme gücü daha yüksektir. Derinin derin katmanlarına ulaşabilir. UVA ışınlarının cilt üzerindeki etkileri anında ve hızlıdır. Bulutlardan veya atmosferden süzülemez ve yeryüzüne ulaşan ultraviyole radyasyonun ana bileşenidir.
UVB ışınları ise cilt yanmasının ana nedenidir. UVB ışınları, UVA ışınlarına kıyasla daha düşük penetrasyon gücüne sahiptir. Sadece cildin dış katmanlarını etkileyebilir ve uzun süreli ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Pencerelerden geçemez ve kısmen dünya atmosferi tarafından emilir.
UVA Işınları ve UVB Işınları Arasındaki Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | UVA ışınları | UVB ışınları |
| dalga boyları | Daha uzun dalga boylarına sahiptir | Daha kısa dalga boylarına sahiptir |
| yoğunluk | UVA ışınları yoğundur | UVB ışınları daha az yoğundur |
| nüfuz gücü | UVA cildin iç katmanlarına nüfuz edebilir ve dermise ulaşabilir. | UVB ışınları cildin sadece üst kısmına kadar nüfuz edebilir. |
| Faydalar | Bronzlaşma yataklarında kullanılır ve ruh halini iyileştirme ve enerjiyi artırma potansiyeline sahiptir. | D vitamini ve D3 vitamini üretir |
| Etkileri | Ani bronzlaşma, güneş yanığı, erken yaşlanma ve kırışıklıklar, genetik hasar | Gecikmiş bronzlaşma, kabarma, fotoyaşlanma ve cilt kanseri |
UVA Işınları Nedir?
UVA ışını bir tür ultraviyole radyasyondur. En uzun dalga boyuna sahiptir. Daha uzun dalga boyları nedeniyle cildin daha derinlerine nüfuz edebilir ve cildin dermis adı verilen orta tabakasına ulaşabilir. Güneşin dünyaya ulaşan UV ışınlarının %95'i UVA ışınlarıdır.
UVA ışınlarının yüksek penetrasyon gücü cilt hücrelerine derinden zarar verebilir. Işınlar pencerelerden ve bulutlardan bile geçebilir. UVA ışınlarına uzun süre maruz kalma nedeniyle DNA'da dolaylı hasar vakaları olmuştur. UVA ışınları nedeniyle kırışıklıklar ve ince çizgiler gibi erken yaşlanma belirtileri ortaya çıkabilir. UVA ışınlarına maruz kalma nedeniyle cilt kanseri olduğuna dair doğrudan bir kanıt yoktur.
UVA ışınlarının ana kaynağı güneş ışığı ve bronzlaşma yataklarıdır. UVA ışınları ozon tarafından emilmez. Dünya yüzeyine ulaşan ultraviyole radyasyonun çoğu UVA ışınlarıdır. UVA ışınlarının etkilerinin çoğu, güneş yanığı veya anında bronzlaşma gibi ani ve hızlıdır.
UVA ışınları tüm yıl boyunca güneş ışığında bulunur. Yükseklik veya havadaki bir değişiklikle yoğunluğunu değiştirmez. Güneş ışığında UVB ışınlarından 500 kat daha fazla bulunur. Cilde uzun süreli zarar verir.
UVB Işınları Nedir?
UVB ışınları bir tür ultraviyole radyasyondur. Daha kısa dalga boyuna sahiptir. Cildin epidermis adı verilen dış tabakasına ulaşma potansiyeline sahiptir. Güneş tarafından yayılan UVB ışınlarının çoğu atmosfer tarafından emilir. Güneşin dünyaya ulaşan UV ışınlarının %5'i UVB ışınlarıdır.
UVB ışınları daha kısa dalga boylarına sahip olmasına rağmen, daha yüksek enerji seviyelerine sahiptir. Derin penetrasyon gücü olmadığı için cildin sadece dış katmanlarına zarar verme potansiyeline sahiptir. UVB ışınlarının doğrudan DNA'ya zarar verdiği ve değişikliklere neden olduğu birkaç durum olmuştur.
UVB ışınlarının en korkunç etkisi cilt kanserine neden olabilmeleridir. Ayrıca cildin erken yaşlanmasına neden olabilir. UVB ışınlarının etkilerinin çoğu gecikir ve güneşe maruz kaldıktan saatler sonra ortaya çıkar. UVB ışınlarının en yüksek miktarı daha yüksek rakımlarda ve ekvator bölgesinin yakınında bulunur.
UVB ışınlarının çoğu dünya atmosferi tarafından emilir. Kısmen emilen bazı ışınlar yeryüzüne ulaşır. UVB ışınları da bulutlar tarafından filtrelenir. UVB ışınlarına maruz kaldığında cilt D Vitamini (esas olarak D3 Vitamini şeklinde) üretebilir.
UVA Işınları ve UVB Işınları Arasındaki Temel Farklar
Çözüm
UV radyasyonu, bilimsel ölçekte ölçülebilen bir radyasyon şeklidir. Elektromanyetik spektrumda UV radyasyonu, X ışınları ile görünür ışık arasında yer alır. Güneş ışığı, UV radyasyonunun birincil kaynağıdır. Güneş ışığının yanı sıra, lambalar, cıva buharlı aydınlatma, lazerler, floresan, akkor veya halojen içeren ışıklar ve hatta bronzlaşma kabinleri başka kaynaklardır.
UV ışınları en çok ilkbahar ve yaz aylarında 10.00-16.00 saatleri arasında güçlüdür. UVA ve UVB ışınları bronzlaşma yataklarında bir arada yaygın olarak kullanılmaktadır. Bronzlaşma yatakları popüler olsa da, güvenli olarak önerilmez.
UV ışınları cildin hassasiyetini artırabilir ve hasara yatkın hale getirebilir. Ultraviyole radyasyonun sağlık üzerinde çeşitli etkileri olduğundan, olası zararları önlemek için geniş spektrumlu bir güneş kremi kullanmak, kapalı giysiler giymek, gölgede kalmak ve dışarı çıktığınızda şapka, güneş gözlüğü gibi aksesuarlar kullanmak önemlidir.
