Evren, henüz bilimsel olarak tam olarak açıklanamayan gizemli ve güçlü enerji ve madde formlarından oluşur. Bu fenomene fiziksel olarak yaklaşamasak da evrenin karanlık madde ve karanlık enerjiden oluştuğu tahmin ediliyor.
Karanlık Madde ve Karanlık Enerji
Karanlık madde ve karanlık enerji arasındaki fark, karanlık maddenin evrenin genişlemesini bir arada tutarak yavaşlatması, karanlık enerjinin ise evrenin genişlemesini hızlandıran itici bir enerji kuvveti olmasıdır. Karanlık madde ile karşılaştırıldığında, karanlık enerji çok daha baskındır.
Karanlık Madde, evrenimizin yaklaşık %27'sini oluşturan, tahmin edilen, görünmez bir madde şeklidir. Pratik veya teorik olarak, karanlık maddenin tam olarak ne olduğuna dair net bir kanıt yoktur. Tanımlar, on yıllar boyunca yürütülen çeşitli deneylere dayanarak yalnızca kısmen ideal olabilir.
Karanlık Enerji, evrenimizin yaklaşık %68'ini oluşturan onaylanmış ancak görünmez bir enerji şeklidir. Evrenimizin hızlanan genişlemesinin ana nedeni olan bir yerçekimi önleyici veya itici kuvvet biçimidir. Ancak, karanlık enerjiyle ilgili diğer her şey tam bir gizemdir.
Karanlık Madde ve Karanlık Enerji Arasındaki Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | Karanlık madde | Karanlık enerji |
| Tanım | Maddenin bir şeklidir. | Bu bir enerji şeklidir. |
| Dağıtım | Evrenin %27'sini oluşturur. | Evrenin %68'ini oluşturur. |
| Kuvvet | çekici bir güçtür. | Bu itici bir güçtür. |
| Darbe | Galaksileri sağlam tutar. | Evrenin genişlemesini hızlandırır. |
| Varoluş | Sadece uzayda bulunur. | Hem uzayda hem de zamanda var olur. |
Karanlık Madde Nedir?
Karanlık Madde, evrenimizin yaklaşık %27'sini oluşturan, tahmin edilen, görünmez bir madde şeklidir. Pratik veya teorik olarak, karanlık maddenin tam olarak ne olduğuna dair net bir kanıt yoktur. Tanımlar, on yıllar boyunca yürütülen çeşitli deneylere dayanarak yalnızca kısmen ideal olabilir.
1930'larda bir gökbilimci olan Fritz Zwicky binlerce galaksiyi araştırdı ve bazı görüntüleri incelerken şaşırtıcı bir keşif yaptı. İncelediği galaksiler o kadar hızlı hareket ediyorlardı ki birbirlerinden farklı yönlere doğru sapmaları gerekirdi ama olmadı. Bir tür görünmez karanlık maddenin onları bir arada tuttuğu sonucuna vardı.
Bilimsel olarak karanlık madde, ışığı emmediği, yansıtmadığı veya yaymadığı için hiçbir zaman fiziksel olarak tespit edilmedi. Karanlık maddenin galaksilere ekstra kütle sağladığı ve bunun da ekstra yerçekimi indüksiyonuyla sonuçlandığı kısmen açıktır. Sonuç olarak, galaksiler bozulmadan kalır.
Bilim adamları, karanlık maddenin ne olduğundan çok ne olmadığından çok daha eminler. Çeşitli senaryoları ve olasılıkları ortadan kaldıran karanlık madde, evrenimizi birbirine yapıştıran çekici bir güç gibi çalışır. Böylece, Karanlık madde evrenin genişlemesini yavaşlatır. Yerçekimi ile etkileşir ancak ışık enerjisinden etkilenmez.
Karanlık Enerji Nedir?
Karanlık Enerji, evrenimizin yaklaşık %68'ini oluşturan onaylanmış ancak görünmez bir enerji şeklidir. Evrenimizin hızlanan genişlemesinin ana nedeni olan bir yerçekimi önleyici veya itici kuvvet biçimidir. Ancak, karanlık enerjiyle ilgili diğer her şey tam bir gizemdir.
1998'in sonlarında, bir gökbilimciler ekibi, evrenin genişleme hızını, Hubble Sabiti olarak bilinen sabit bir değer biçiminde hesaplamayı amaçladı. Uzak galaksilerdeki süpernovalar üzerinde çalışıyorlardı ve uzak galaksilerin bizden yakın galaksilerden çok daha hızlı uzaklaştığını keşfettiler. Evrenin tutarlı bir hızda değil, artan bir hızda genişlediğini fark ettiler. Bu nedenle, Hubble Sabiti kavramıyla çelişiyordu.
Albert Einstein, uzayın boş olmadığını ve görünmez bir kuvvetten oluştuğunu söyleyen ilk kişiydi. Uzayın erişilemeyecek kadar genişleyebilme özelliğini verdi. Karanlık enerji, yalnızca uzayda değil, zamanda da evrende eşit olarak dağılmıştır. Bilimsel olarak, karanlık enerji hiçbir zaman fiziksel olarak tespit edilemedi, sadece evren üzerindeki etkisinin var olduğu kanıtlandı. Karanlık maddeye kıyasla çok daha baskın bir kuvvettir ve doğrudan evrenin genişlemesiyle sonuçlanır.
Karanlık Madde ve Karanlık Enerji Arasındaki Temel Farklar
Çözüm
Evren gizemlidir. Çevremizdeki her şey, gezegenler, yıldızlar, samanyolu galaksisi vb. dahil olmak üzere bilimin bildiği evrenin her öğesi, tüm evrenin sadece %5'ini oluşturur. Evrenin geri kalanının karanlık madde ve karanlık enerjiden oluştuğu bilinmektedir.
Big Bang'den üretilen enerji, evrenin erken genişlemesini sağladı, ancak ilk aşamalarında bu genişleme minimaldi. Gökbilimciler tarafından 1998'de yapılan çalışma ile bu genişlemenin ciddi bir ivme kazandığı gözlemlendi. Bu, karanlık enerjiyi karanlık maddeden çok daha baskın bir güç olarak tanımladı. Karanlık enerji şu anda evrenin yaklaşık %68'ini oluşturuyor ve çeşitli teoriler bu oranın zamanla artmaya devam edeceğini öne sürüyor.
Bilim adamları, karanlık madde ve karanlık enerjinin tam olarak ne olduğunu, özelliklerini, özelliklerini vb. çözebilmiş değiller. Bununla birlikte, ikisi evren üzerindeki etkileriyle ayrılmaktadır. Karanlık madde, evrenin genişlemesini bir arada tutarak yavaşlatırken, karanlık enerji, evrenin genişlemesini hızlandıran itici bir enerji kuvvetidir. Karanlık madde, galaksilerin bir arada yaşaması ve evrenin sürdürülebilirliği için idealdir, oysa karanlık enerji ideal değildir.
