Epistemoloji ve metafizik terimlerinin her ikisi de felsefi kavramlarla ilgilidir ve epistemoloji olmadan metafizik çalışması asla ağırlık veya otorite alamaz. Bu terimler genellikle birbirinin yerine kullanılır ki bu doğru değildir. Epistemoloji ve metafizik terimleri iki farklı kavramı temsil eder. Bu iki terim arasındaki farkı anlamak için önce bu iki terimin temel kavramlarını anlamak gerekir.
Epistemoloji ve Metafizik
Epistemoloji ve metafizik arasındaki fark, epistemolojinin insanların bilgisi ile ilgili olmasıdır. Öte yandan, metafizik, insanların ne bildiğini bilme süreci ile ilgilidir. Epistemoloji, metafiziğin her zaman, örneğin aklın süreçlerini ve güçlerini içerdiği bir "öz-bilinçli dönüş"ten daima kaçınır.
Epistemoloji, insanların ne bildiğine odaklanan bilgi çalışmasını ifade eder. "Epistemoloji" terimi, sırasıyla "bilgi" ve "bilim" veya "çalışma" anlamına gelen "episteme" ve "logos" olmak üzere iki Yunanca kelimeden türetilmiştir. Epistemologlar genellikle bir tanıdık veya prosedürel bilgiye odaklanmak yerine önermesel bilgiye odaklanırlar. Önerme bilgisi, bildirimsel olan veya bir durumu veya bir gerçeği temsil eden bilgidir.
Metafizik, insanların bildiği bilgiyi edinme sürecinin incelenmesidir. "Metafizik" terimi, kelimenin tam anlamıyla "fizikten sonra" anlamına gelen Yunanca "metaphysika" kelimesinden türetilmiştir. Bu felsefe dalı, gerçeklik ve gerçeğin incelenmesini içerir. İnsanların bildiklerini nasıl bildiklerine ve bilgi toplama sürecinde yöntem, geçerlilik ve kapsam açısından herhangi bir engel olup olmadığına odaklanır.
Epistemoloji ve Metafizik Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | epistemoloji | Metafizik |
| Tanım | Epistemoloji, insanların ne bildiğinin incelenmesini ifade eder. Epistemologlar genellikle önermesel bilgiye odaklanırlar. | Metafizik, insanların bildiği bilgiyi edinme sürecinin incelenmesidir. |
| Elde edilen | "Epistemoloji" terimi, sırasıyla "bilgi" ve "bilim" veya "çalışma" anlamına gelen "episteme" ve "logos" olmak üzere iki Yunanca kelimeden türetilmiştir. | "Metafizik" terimi, kelimenin tam anlamıyla "fizikten sonra" anlamına gelen Yunanca "metaphysika" kelimesinden türetilmiştir. |
| Şubeler | Epistemolojinin ana dalları agnotoloji, biçimsel epistemoloji, alethioloji, sosyal epistemoloji ve meta-epistemolojidir. | Metafiziğin ana dalları teoloji, ontoloji ve evrensel bilimdir. |
| muhafazakar düşünce | Bir birey veya insan, kapasitesi ve akıl yürütme eğilimi aracılığıyla gerçeği ve gerçeği ayırt edebilir. | İnsan ya da birey iyidir. |
| Örnekler | İnanç, hakikat, kanıt, teori, hipotez, gerekçe ve hukuk. | Varlık, varoluş, nedensellik, ilişki, amaç, uzay, zaman, olay vb. |
Epistemoloji nedir?
Epistemoloji, insan bilgisinin kökenini, sınırlarını ve doğasını inceleyen felsefi kavramı ifade eder. "Epistemoloji" terimi, sırasıyla "bilgi" ve "bilim" veya "çalışma" anlamına gelen "episteme" ve "logos" olmak üzere iki Yunanca kelimeden türetilmiştir.
Bilinen hemen hemen her tarih filozofu, bildiklerimizi sorgulayarak epistemoloji çalışmasına katkıda bulunmuştur. Yunan filozofları arasında Platon, Devlet'inde var olana dair bir araştırma ile bildiğimiz şeye dair bir araştırma arasında bir ayrım yapmıştır.
Erken modern dönem boyunca, epistemologlar iki gruba ayrıldılar - rasyonalistler (Baruch Spinoza, Rene Descartes) ve ampiristler (John Locke, George Berkeley, Francis Bacon ve David Hume). Rasyonalistler, bilginin önemli bir bölümünün akıl yetimizden geldiğine inanırken, ampiristler ise bilginin duyusal deneyimden kaynaklandığına inanıyorlardı.
Bilim, ampirik bilginin edinilmesi ve izlenmesinin resmileştirilmiş, kurumsallaşmış, rafine ve sistematik bir biçimi olarak kabul edilir. Bilim felsefesi, epistemolojik araştırmanın temeli veya epistemoloji ilkelerinin bir uygulaması olarak düşünülebilir.
Epistemolojinin ana dalları agnotoloji (şüphe veya cehalete odaklanır), biçimsel epistemoloji (hesaplanabilirlik teorisi ve olasılık teorisine odaklanır), alethioloji (gerçeğin doğasına odaklanır), sosyal epistemoloji (insan bilgisinin sosyal boyutlarına odaklanır) ve meta-epistemoloji (konuya, maddeye ve bilgimizi yapılandırma ve anlama yaklaşımlarına odaklanır).
Metafizik nedir?
Metafizik, değişim ve özdeşlik, varlık, olanak ve zorunluluk, nedensellik, zaman ve mekanın ilk ilkelerini inceleyen felsefi bir kavramdır. Metafizik, madde ve zihin arasındaki ilişkileri ve bilincin doğasını içerir. "Metafizik" terimi, kelimenin tam anlamıyla "fizikten sonra" anlamına gelen Yunanca "metaphysika" kelimesinden türetilmiştir.
Aristoteles'in incelemeye yaptığı çalışma metafizik olarak bilinir. Metafizik, nesnelere ve onların zaman ve uzayına, etkisine ve sebebine, olasılığına, özelliklerine ve varlığına yatırım yapmaya odaklanır. Etik, mantık ve epistemoloji ile birlikte metafizik, felsefenin ana dallarından biri olarak kabul edilir. Metafizik, varoluşun doğasını ve türlerini araştırmaya odaklanır.
Metafizik, temel matematik gibi, dünyanın yapısının tutarlı bir açıklamasını vermeye çalışan tümdengelim kullanılarak yürütülür. Metafizik, süpersicimler ve atomlar gibi temel bilimlerle özellikleri, nesneleri ve kavramları farklı şekillerde tanımlar.
Metafiziğin ana dalları teoloji, ontoloji ve evrensel bilimdir. Teolojide ana odak, Tanrı'nın doğasını, Tanrı'nın öğretilerinin üçlü yönleriyle, Tanrı'nın bize ne öğrettiği ve Tanrı'ya giden yolların neler olduğu ile tanımlamaktır. Ontoloji, varlıkla, gerçeklikle doğrudan ilişkili kategori ve kavramlara odaklanır. Evrensel Bilim, mantık ve akıl yürütmenin ilk ilkelerine odaklanan çalışmadır.
Epistemoloji ve Metafizik Arasındaki Temel Farklılıklar
Çözüm
Hem epistemoloji hem de metafizik felsefi kavramla ilişkilidir. Epistemoloji olmadan, metafizik çalışmasının herhangi bir ağırlığı veya yetkisi olmazdı. Bunun nedeni, metafizik kavramların ve inançların doğruluğunun kanıtlanması için geleneksel bilim yöntemlerine bağlı olmamasıdır. Her iki terim de eski Yunanca kelimelerden türetilmiştir ve birçok önemli tarih filozofu bu kavramlara katkıda bulunmuştur.
Epistemoloji ve metafizik arasındaki temel fark, epistemolojinin insanların bilgisi ile ilgili olmasıdır. Öte yandan, metafizik, insanların ne bildiğini bilme süreci ile ilgilidir. Epistemoloji, metafiziğin her zaman, örneğin aklın süreçlerini ve güçlerini içerdiği bir "öz-bilinçli dönüş"ten daima kaçınır.
