Yatay ve dikey analiz terimleri, işletmenin veya görevin karlılığını, uygulanabilirliğini ve fizibilitesini değerlendirmek için işletme uzmanları tarafından gerçekleştirilen finansal analizin parçalarıdır.
Yatay ve Dikey Analiz
Yatay ve dikey analiz arasındaki fark, birincisinin toplam tutarı birbirini takip eden birçok yıl boyunca mali tablodaki bir yüzde olarak dikkate alması, ikincisi ise mali tablodaki her bir tutardan başka bir miktarın yüzdesi olarak bahsetmesidir.
Yatay analiz veya “trend analizi”, uzun yıllar boyunca mali tablolardaki tüm tutarları dikkate alır. Mali tablolardan alınan tutarlar, esasa ilişkin tutarların yüzdesi olarak kabul edilecektir.
Dikey analiz, finansal tablolarda listelenen her bir tutarı başka bir tutarın yüzdesi olarak değerlendirir.
Yatay ve Dikey Analiz Karşılaştırma Tablosu (Tablo Halinde)
| Karşılaştırma Parametreleri | Yatay Analiz | Dikey Analiz |
|---|---|---|
| Tanım | Uzun yıllar boyunca mali tablolardaki tüm tutarları dikkate alır ve toplamın yüzdesi olarak kabul eder. | Finansal tablolarda yer alan tutarları toplamın yüzdesi olarak ayrı ayrı dikkate alır. |
| Amaç | Buradaki amaç, son yıllarda belirli kalemlerle ilgili eğilimleri değerlendirmektir. | Burada amaç, cari yıl içinde belirli bir öğenin trendini günlük bir öğeyle değerlendirmektir. |
| Amaç | Trendi karşılaştırarak analiz, bir işletmenin bir öğenin büyümesini finansal faktörler açısından anlamasına yardımcı olur. | Mali tablolarda bulunan hesapların göreceli büyüklüklerini göstermeye yardımcı olur. |
| formül | Yatay analiz yüzdesi = [(Karşılaştırma Yılında Tutar – Baz Yılda Tutar) / Baz Yılda Tutar] * 100 | Dikey analiz yüzdesi = (Ekstre satır öğesi / Toplam temel rakam) * 100 |
| Zaman aralığı | On yıl gibi birden fazla yılı hesaba katar. | Yalnızca cari mali yıl içinde sunulan kalemlerle ilgilidir. |
| Firma akıllı karşılaştırma | Yatay analiz, yalnızca şirket içi akıllı bir karşılaştırma düşünüldüğünde kullanılabilir. | Dikey analiz, hem firmalar arası hem de firma içi hakkında konuşurken kullanılır. |
Yatay Analiz Nedir?
Yatay analiz, bir öğenin geçmiş yıllardaki eğilimini değerlendirmeye yardımcı olmak için bir şirket veya işletme içindeki finans uzmanları tarafından gerçekleştirilir. Bu nedenle yatay analize “Trend analizi” de denilmektedir. Yatay analizde, uzun yıllar boyunca mali tablolardaki tüm tutarlar perspektife alınır ve tam tablonun yüzdesi olarak kabul edilir.
Burada, yatay analizi değerlendirmek için birden fazla finansal tablo dönemi kullanılır. Bu, raporun, yalnızca cari yıl yerine bir dönem boyunca beyanname tutarlarındaki değişikliği göstermeye yardımcı olduğu anlamına gelir. Hesaplardaki değişikliği sağlayan rapor, profesyonellerin, raporun karlılığını ve mali yönlerini birden çok yıl için karşılaştırarak satılan bir ürünün büyümesini değerlendirmesine yardımcı olur.
Bir öğeyle ilgili bir eğilimin yükselişi ve düşüşü kaydedilir ve buna dayalı olarak öğenin popülaritesinin artmasına ve şirketin ilgisini çekmesine nasıl yardımcı olacağına karar vermek için bir eylem planı yapılır. Yatay analiz, bilançoları, dağıtılmamış kâr tablolarını, sabit kıymetleri ve gelir tablolarını değerlendirmek için kullanılabilir.
Öncelikle yatay analizi bulmak için kullanılabilecek bir formül var –
Dikey Analiz Nedir?
Dikey analiz, iş analitiği ve karşılaştırma yapmak için yüzdeler kullanılarak verilerin toplanmasını ve değerlendirilmesini daha yönetilebilir hale getirmek için finans uzmanları tarafından gerçekleştirilir. Dikey analiz, cari yılın tablosundaki her bir kalemi bir baz rakamın yüzdesi olarak listeleyen mali tabloları analiz etmenin bir yoludur.
Burada dikey analiz, her bir satır öğesinin tüm tabloya farklı oranlarını anlamak ve dolayısıyla mevcut mali yıl için eğilimleri anlamak için kullanılabilir.
Mali tablolarda bulunan hesapların göreceli büyüklüklerini göstermeye yardımcı olur. Bu aynı zamanda sektördeki mevcut şirketleri dikey analiz yapan şirketle karşılaştırmaya da yardımcı olabilir.
Yukarıdakiler bilançolar, dağıtılmamış kârlar tabloları, sabit kıymetler ve gelir tablolarında yapılır ve bunların içindeki her satır ayrı ayrı tam tablonun yüzdesi olarak kabul edilir. Ancak, gelir tablosundan bahsederken dikey analiz, tutarı brüt satışların yüzdesi olarak gösterir.
Mutlak dikey analiz ve yüzdeyi belirlemek için bir formül var -
Yatay ve Dikey Analiz Arasındaki Temel Farklılıklar
Çözüm
Yatay ve dikey analiz kavramları, son yıllarda işletmelerin genişlemesine katkıda bulunan başlıca araçlar olmuştur. Yatay analiz, bir finans uzmanının, şirketin iş yapmasından bu yana önceki iki veya daha fazla dönemde birikmiş olan bir mali tablodaki tüm tutarları analiz etmesine olanak tanır.
Bu, trend büyümesini grafiklendirmelerine ve daha iyi bir eylem planı önermelerine olanak tanır. Bunun yerine dikey analiz, finansal tablodaki her satırı veya tutarı tüm tutarın ayrı bir yüzdesi olarak alır. Bu tekniklerin her ikisi de her açıdan farklıdır, ancak ilgilenilen öğenin eğilimini analiz etmeye yardımcı olurlar.
