'Denetim' terimi, hesap defterlerinin denetçiler tarafından incelenmesi veya teftiş edilmesi sürecini ifade eder. Kitapların incelenmesinden sonra, tüm departmanların gerekli dokümantasyon sistemini takip ettiğinden emin olmak için envanter fiziksel olarak kontrol edilir. Bu, kuruluş tarafından sağlanan hesap kitaplarının mali doğruluğunu tespit etmeye yardımcı olur.
İç Denetim ve Dış Denetim
İç Denetim ve Dış Denetim arasındaki fark, birincisinin şirket çalışanları tarafından yapılmasıdır (Dolayısıyla dahili terim). Öte yandan, dış denetim, bir dış denetim firması için çalışan denetçiler tarafından yapılır. Bu denetçiler, şirket tarafından özellikle bu amaç için işe alınır.
İç Denetim, şirketin operasyonel faaliyetlerini gözden geçirmek için bir iç denetçi tarafından gerçekleştirilen denetim türüdür. Bu süreç, şirketteki risk yönetiminin etkinliğinin iyileştirilmesine ve değerlendirilmesine yardımcı olur. Ayrıca şirketin yürürlükteki tüm kural ve düzenlemelere uygun çalışıp çalışmadığının anlaşılmasına da yardımcı olur.
Dış Denetim, şirketin mali kayıtlarını dikkatlice incelemek için bağımsız bir denetçi tarafından yapılan denetimdir. Bu, şirket çalışanlarından herhangi birinin zimmete para geçirme veya dolandırıcılık yapıp yapmadığını ve mali defterlerde bir hata olup olmadığını öğrenmenize yardımcı olur.
İç Denetim ve Dış Denetim Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | İç Denetim | Dış denetim |
| Tanım | Kuruluşun operasyonlarının verimliliğini korumak ve bunlarla ilgili sorunları belirlemek için yapılan denetim. | Kuruluşun doğru ve adil bir mali rapor sağlayıp sağlamadığını belirlemek için yapılan denetim. |
| Kim yapar | Firma çalışanları(denetim bilen) | Kuruluşla hiçbir şekilde ilgisi olmayan bağımsız denetçiler |
| Denetim kullanıcıları | Genellikle organizasyonun üyeleri (denetlenen bölümün yönetimi, BOD) | Müşteriler, potansiyel müşteriler vb. gibi kuruluş dışından. |
| Amaç | Rutin süreci değerlendirmek ve iyileştirme yollarını bulmak | Kuruluşun mali tablolarını doğrulamak için |
| Gereklilik | Zorunluluk değil ama tavsiye edilir | Her ayrı tüzel kişi veya kuruluş için zorunludur |
İç Denetim Nedir?
Kuruluşun tüm yerleşik kural ve düzenlemelere uymasını sağlama sürecidir. Kural ve düzenlemelerden herhangi bir sapma, bu süreçte ortaya çıkar. Kuruluş içinde başka rollere de sahip olan bir denetçi tarafından yapılır.
İç denetçiler, mütevelli heyetine veya yönetim kuruluna, denetim komitesine veya muhasebe yetkilisine karşı sorumludur. Ana görevleri aşağıdakileri içerir:
- Risk yönetiminin değerlendirilmesi
- Organizasyonun her seviyesinde yönetime danışmanlık yapmak
- Sağlanan bilgileri ve işlemlerin analizini onaylayın
- Risk ve kontrollerin değerlendirilmesi
- Diğer çeşitli güvence sağlayıcılarla çalışma
Kuruluşun çeşitli iyileştirme alanlarını anlamasına yardımcı olur. Kontrol arızalarını, kaybın kapsamını ve olası dolandırıcılığı belirlemeye yardımcı olur. Kuruluşun personelini sürekli kontrol eder. İç denetçilerin hatalarını yakalama korkusu nedeniyle işlerinde dikkatli davranırlar.
Maliyetlerin düşürülmesinde önemli rol oynar. Paranın gereksiz yere harcandığı alanları belirlemeye yardımcı olur. Bu, ancak denetçinin bu görevlerde kalifiye olması durumunda yapılabilir.
Ancak, yönetimin iç denetimin sonuçlarından habersiz olduğu sıklıkla görülür. Genellikle organizasyonun işleyişini iyileştirmek için gerekli adımları atmazlar.
Dış Denetim Nedir?
Dış Denetim, kuruluş dışından bağımsız denetçiler tarafından yapılır. Sonuçları, tedarikçiler, potansiyel müşteriler gibi organizasyonun bir parçası olmayan kişiler tarafından kullanılır.
Amacı, müşterinin finansal raporlarını gerekli kural ve düzenlemelere göre hazırlayıp hazırlamadığını öğrenmektir. Ayrıca müşterinin gerçek bir finansal tablo sunup sunmadığını kontrol eder. Halka açık ticaret yapan tüm şirketler, kanunen mali defterlerini dış denetçiler tarafından denetlemek zorundadır. Dış denetçilerin temel sorumlulukları aşağıdaki gibidir:
- Şirketin gerçek finansal ve piyasa konumunu bulmak
- Mali hesap defterlerini doğrulamak ve herhangi bir hatayı veya sahtekarlığı aydınlatmak için
- Gerekli muhasebe sürecinin takip edilmesini sağlamak
Gerekli veriler toplandıktan sonra rapor ilgililere yazılı olarak verilir.
Ancak pahalı bir yöntemdir. Ayrıca denetim şirketin örnek verilerine dayandığından tam olarak güvenilir değildir.
İç Denetim ve Dış Denetim Arasındaki Temel Farklılıklar
- Bir iç denetçinin temel amacı, bir kuruluşun performansını ve kontrol sistemini değerlendirmektir. Oysa dış denetim, denetçiler tarafından bir görüş sağlamak için kullanılır.
- İç denetim, kuruluş için iyileştirme alanları bulmaya odaklanır. Öte yandan, dış denetim, şirket tarafından sağlanan mali hesap defterlerini doğrular.
- İç denetimin son kullanıcıları şirketin yönetim kurulu ve yönetimidir, dış denetim ise şirketin paydaşları tarafından kullanılır.
- İç denetimde denetçiler şirketle, dış denetimde ise denetçiler bağımsızdır ve şirketle hiçbir şekilde ilişkili değildir.
- İç denetim zorunlu olmasa da, her ayrı tüzel kişilik için dış denetim zorunludur.
Çözüm
Hem iç denetim hem de dış denetim, kuruluşun çalışmasında önemli bir rol oynar. Birbirlerine güvenmezler, ancak dış denetçiler dış denetim taslağı hazırlamak için iç denetimi kullanabilir.
İç ve dış denetim birbirinden çeşitli açılardan farklılık gösterse de aslında birbirlerini tamamlayıcı niteliktedirler. İç denetim, kurumun eksik olduğu alanları bilmesine yardımcı olur. Şirketin operasyonların verimliliğini kazanmasına yardımcı olur. Öte yandan dış denetim, kuruluşun mali tablolarının doğru ve şeffaf olup olmadığının anlaşılmasına yardımcı olur.
Bu raporların doğru kullanımı ile bir kuruluş çeşitli sorunları çözebilir ve başarılı olabilir.
