Gündelik konuşmalarda, kelimeler genellikle kesin anlamlarını kaybedene ve ardından alternatif bir anlam kazanana kadar ortalıkta dolanır. Bu, kelimelerin gerçek anlamı biraz ezoterik olduğunda daha sık olur. Yaygın olarak kabul edildikten ve popüler kültürde kullanılmaya başlandıktan sonra, orijinal anlamlarını ve yeni geliştirilen kavramları orijinal karmaşıklıklarına geri döndürmek çok zordur. İroni ve paradoks bunun örnekleridir.
İroni ve Paradoks
İroni ve Paradoks arasındaki fark, İroni'nin gerçek durumlara veya orijinal anlamın farklı olduğu veya amaçlanan anlamından farklı olduğu gerçek konuşmalara atıfta bulunmasıdır. Paradoks, tavizsiz kontrendikasyonlar yaratıyor gibi göründüğü için ifadenin sezgiye meydan okuduğu veya sezgiyi reddettiği durumlara atıfta bulunur.
İroni, asıl anlamın amaçlanan anlamından farklı veya uyumsuz olduğu gerçek durumlara veya gerçek konuşmalara atıfta bulunur. İroni, bir eylemin veya konuşmanın, yapması veya kastetmesi beklenenin tam tersi olmasıdır. İroninin işi, empatik veya mizahi bir etki yaratmaktır.
Paradoks, gerçek anlamıyla çelişen ve biraz doğruluk içeren bir ifadedir. Paradoksun, konuşmanın incelenmesinden sonra doğru veya yanlış bulunabilecek saçma veya çelişkili bir cümle olduğu söylenebilir. Bir paradoks, oksimoronla yakından ilişkilidir. Her ikisi de kontrendike gibi görünüyor, ancak doğru.
İroni ve Paradoks Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | ironi | paradoks |
| Anlam | İroni, kelimelerin gerçek anlamının amaçlanan anlamından farklı olmasıdır. | Bir paradoks, kelimelerin gerçek anlamının amaçlanan anlamla çelişmesidir. |
| Türler | Üç tip. | İki tip. |
| farklılaşma | Sözlü ironi, Dramatik ironi ve Durumsal ironi. | Mantıksal paradoks ve Edebi paradoks. |
| İfadeler | Tek bir ifade olabilir. | Genellikle tek bir ifadedir. |
| Örnekler | 'Soğuk bir günde hava bugün sıcak. Bir itfaiye istasyonunun yanması. | Az, çoktur. Nazik olmak için zalim olun. |
İroni nedir?
İroni, asıl anlamın amaçlanan anlamından farklı veya uyumsuz olduğu gerçek durumlara veya gerçek konuşmalara atıfta bulunur. Alanis Morisette'in günümüz popüler kültürüne ironi yolculuğu yapan “Ironic” şarkısından birinde yayınlanmasından sonra geniş bir popülerlik kazandı. Şarkı, trajik durumları, bazen uçmaktan korkan ve sonunda uçağa binip düşen bir adam gibi durumsal ironi kullanarak anlatırdı. İroni, bir eylemin veya konuşmanın, yapması veya kastetmesi beklenenin tam tersi olmasıdır.
İroni üç çeşittir: Sözel ironi, Dramatik ironi ve Durumsal ironi. Sözel ironi, bir konuşmacı bir şey söylediğinde ortaya çıkar, ancak başka bir şeyi ima eder, yani daha fazla bir şey ifade ederler veya farklı hissederler. Amaç birisiyle dalga geçmekse, ironiye alaycılık denir. Sözlü ironinin başka bir biçimi, bir kişinin tartışmaya değer olmadığı mesajı iletmek için konuşmacıyı veya diğer durumları görmezden geldiği Sokratik ironidir.
Seyirci veya dinleyici, konuşmacıdan veya gösterilen bilgiden çok daha fazla bilgiye sahip olduğunda dramatik ironi görülür. Bir kişinin eylemleri, gerilim dolu bir ortam yaratan izleyici açısından farklı bir anlam kazandığında, trajedilerde kullanıldığında trajik ironi denir. Bunun klasik bir örneği Shakespeare'in Romeo ve Juliet'inde görülebilir. Parçada, seyirci her iki karakterin de hayatta olduğunu biliyor, ancak karakterler birbirleri hakkında bunu bilmiyor, ikisi de sonunda zehir içiyor.
Durumsal ironi, bir kişinin aklındaki bir şeyle belirli bir eylemi gerçekleştirmesi, ancak eylemlerin kişinin düşündüğünün tam tersini göstermesidir. Gerçekleştirilen eylem, gerçekte tasvir edilmesi düşünüldüğünden farklı bir anlam ifade ettiğinde oldu. Durumsal ironinin tipik örneklerinden biri, bir itfaiye istasyonunun yanması veya bir şefin bıçağın keskinliğini kontrol etmesi ve kendisinin kesmesidir.
Paradoks nedir?
Paradoks, gerçek anlamıyla çelişen ve biraz doğruluk içeren bir ifadedir. Paradoks, Gilbert ve Sullivan tarafından yazılan The Pirates of Penzance'ın “A Most Ingenious Paradox” adlı komik operasından sonra popülerlik kazandı. Bir paradoks, oksimoronla yakından ilişkilidir. Her ikisi de kontrendike gibi görünüyor. Birbirlerine kontrendikedirler, ancak doğası gereği hala doğrudurlar.
İki tür paradoks vardır: Mantıksal paradoks ve Edebi paradoks. Mantıksal bir paradoks, mantığa karşı çıkan ve mantıksız görünen bir kontrendikasyondur. Bunlar gerçek dünyada mümkün değil. Ünlü Yunan filozof Elealı Zeno tarafından çeşitli mantıksal paradokslar geliştirilmiştir. Tipik örneklerden biri, hareketin kontrendike olduğu ve bir yanılsama olarak gösterildiği “Aşil ve Kaplumbağa” dır.
Edebi bir paradoks, kontrendikasyon için daha derin bir anlamı olan bir kontrendikasyondur. Yaygın bir edebi araç olduğu varsayılır ve genellikle konuşmada, şiirsel ve kurgusal eserlerde kullanılır. Edebi paradoks örneklerinden biri Oscar Wilde'ın Lady Windermere's Fan adlı oyununda görülür. Karakterlerden biri, “Günaha dışında her şeye direnebilirim” dediğinde. Burada yazarlar, konuşmacının ayartmaya karşı direnmesindeki kontrendikasyonu açıklamak için edebi paradoksu kullanırlar.
İroni ve Paradoks Arasındaki Temel Farklar
Çözüm
İroni ve paradoks ezoterik kavramlardır. Bu kavramlar, küçük bir popülasyonun anlaşılması ve işlenmesi içindir. Gizli ve amaçlanandan farklı olan anlamları herkes çözemez. Bunlar genellikle günlük konuşmamızda kullanılır.
İroni, birinin belirli bir anlamı olan bir şey söylediğinde, ancak dinleyici veya okuyucu tarafından iletilen veya yorumlanan anlamın amaçlanandan farklı olmasıdır. Bir paradoks, birisinin belirli bir anlamı olan bir şey söylediğinde, ancak dinleyici veya okuyucu tarafından iletilen veya yorumlanan anlam, amaçlananın tam tersidir. İroni mantıksal olarak mümkündür, ancak paradoksla aynı şey değildir.
Referanslar
- https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00330124.2015.1062704
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0749597818302243
