Deoksiribonükleik asit, DNA olarak kısaltılır. DNA, üç milyar harf uzunluğunda karmaşık bir moleküldür. Canlı bir organizmayı diğerinden ayıran bilgi parçalarını içerir. Bir canlının özellikleri bilgi parçalarına bağlıdır. Her birimiz benzersiz bir DNA'ya sahibiz.
Mitokondriyal DNA ve Nükleer DNA
Mitokondriyal DNA ile nükleer DNA arasındaki temel fark, mitokondriyal DNA'nın mitokondri içinde lokalize olması ve nükleer DNA'nın hücrenin çekirdeği içinde ortalanmasıdır. Mitokondriyal DNA, muazzam olan nükleer DNA'nın aksine son derece küçüktür. Mitokondriyal DNA, anneden gelen kalıtım özellikleri nedeniyle genellikle anne DNA'sı olarak tanınır.
Mitokondriyal DNA, mitokondri içinde ribozomlarla birlikte bulunur. Ribozomlar protein üretiminden sorumludur. Mitokondriyal DNA'nın boyutu 16, 569 bp'dir. Mitokondriyal DNA, şekil olarak hücreseldir, nükleer DNA'nınkinden farklıdırlar. Mitokondriyal DNA, bir buçuk milyar yıl önce gerçekleşen bir evrimin sonucudur. Mitokondriyal DNA kendi kendini kopyalama yeteneğine sahiptir.
Nükleer DNA, hücrenin çekirdeğinde bulunur. Çubuk benzeri bir yapıyı tasvir eder. Nükleer DNA ilk olarak 1869 yılında Friedrich Miescher tarafından gözlemlendi. O zamandan beri genetik ile ilgilenen yeni bir ufuk çalışmalara başladı. Nükleer DNA çok büyük, yaklaşık üç yüz milyar harf uzunluğundalar. Bir bireyin tüm genetik bilgi parçalarını içerirler ve insan hücresinde başlayan tüm fonksiyonları izlerler.
Mitokondriyal DNA ve Nükleer DNA Arasındaki Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma parametreleri | mitokondriyal DNA | nükleer DNA |
| Tanım | Mitokondri içinde bulunan DNA, mitokondriyal DNA olarak bilinir. | Hücrenin çekirdeğindeki DNA'ya nükleer DNA denir. |
| Yapı | Nükleer DNA'ya benzemeyen dairesel bir yapıya sahiptir. | Doğrusal veya çubuk benzeri yapı. |
| Boyut | 16, 569 baz puan | 3.3109bp |
| gen yoğunluğu | dört yüz elli bp'de bir | Kırk bin bp'de bir |
| DNA kodlama yüzdesi | 93% | 3% |
Mitokondriyal DNA nedir?
Mitokondri, hücrelerimizin enerjisinin kaynağıdır. Mitokondri sayısı hücreden hücreye değişir. Başka bir deyişle, daha fazla enerji üretebilen hücreler, gerçekleştirmek için daha az enerji gerektiren hücrelere göre daha fazla mitokondri içerir.
Mitokondrinin yapısını büyütürsek, onun bir dış zar, bir iç zardan oluştuğunu görebiliriz. İç zarın içinde ribozomların yanı sıra DNA da buluruz. Mitokondri içinde ribozomların (protein fabrikaları) ve DNA'nın bulunması nedeniyle protein sentezini başlatabilir. Genetik materyaller hücrenin çekirdeğinde bulunurken, burada mitokondrilerin DNA'larına (genetik bilgi parçaları) sahip olduğunu görüyoruz. Böylece mitokondri kendilerini kopyalayabilir.
1.5 milyar yıl önce gerçekleşen evrim, mitokondriyal DNA'nın (anne DNA'sı) varlığının nedenidir. Endosimbiyoz teorisi, başlangıçta mitokondrinin prokaryotik bir hücre olduğunu belirtir. Prokaryotik hücre ökaryotik hücre tarafından yutulduğunda, aralarında simbiyotik bir ilişki kuruldu. Mitokondri içindeki DNA, mitokondriyal DNA'dır. Mitokondriyal DNA daireseldir. Mitokondriyal DNA on altı bin harf uzunluğundadır. Hücresel DNA'nın yüzde biri mitokondriyal DNA'dır. Mitokondriyal DNA, hafif ve ağır ipliklerden oluşur.
Nükleer DNA nedir?
Vücudumuz milyarlarca hücreden oluşur, hayvan hücresinde hücre duvarı yoktur. Biz ökaryot canlılarız. Her hücrenin kendi çekirdeği vardır ve çekirdek DNA'nın evidir. Hücrenin çekirdeğinde bulunan DNA nükleer DNA'dır. Her birey, onları başka bir bireyden ayıran benzersiz bir DNA setine sahiptir. DNA kavramı 1869'da Friedrich Miescher tarafından başlatıldı. DNA'nın tanıtılmasıyla, genetiğin gizemli dünyasında açılmayı başardık.
DNA, hücrenin tüm işlevlerini başlatır ve planlar, hücrenin başı olarak kabul edilir. Çift sarmal olarak adlandırılan bükülmüş merdiven şeklindeki DNA, DNA'nın bir polimer olduğunu ima eder. Dolayısıyla polimerler, tekrarlanan monomerlerin bir birikimidir. Bu monomerik birimler, glikoz molekülleridir ve glikoz birimlerinin her biri, glikozidik bağlar yoluyla bağlanır. DNA, bir bireyin tüm bilgi parçalarını saklar. Hücrelerin işleyişinde önemli bir rol oynar. Canlı organizma, benzersiz DNA'larının genetik özelliklerini yansıtır. Ten rengimiz, gözlerimizin rengi, boyumuz ve diğer göreli özelliklerimiz, DNA'mızın içerdiği genetik bilgi parçalarının sonucudur. Nükleer DNA üç milyon harf kadar büyüktür.
Mitokondriyal DNA ve Nükleer DNA Arasındaki Temel Farklılıklar
Çözüm
Mitokondriyal DNA ve nükleer DNA, konum, işlev ve yapı bakımından önemli farklılıklar gösterir. Mitokondriyal DNA, nükleer DNA'nın aksine yeterince küçüktür. Mitokondriyal DNA mitokondride bulunurken nükleer DNA hücrenin çekirdeğinde bulunur. Mitokondriyal DNA kendi kendini kopyalar. Nükleer DNA ise hücre içinde meydana gelen tüm fonksiyonları yönetir. Mitokondriyal DNA, nükleer DNA'dan yirmi kat daha hızlı mutasyona uğrar. Mitokondrinin şekli aşağı yukarı bir daireye benzerken, nükleer DNA doğrusal olarak şekillendirilmiştir.
