Morfoloji, kelimelerin nasıl yapılandırıldığı ve oluşturulduğuyla ilgilenirken, sözdizimi belirli bir dil sistemi içindeki cümlelerin yapısının odaklanmış bir çalışmasına adanmıştır.
Morfoloji ve Sözdizimi
Morfoloji ve sözdizimi arasındaki fark, dil sisteminde bu terimlerin her birinin sunduğu işlevselliktir. Morfoloji, bir dilsel sistemdeki kelimelerin yarattığı anlamları incelemek için kurallar çerçevesiyle ilgilenirken, sözdizimi, dilbilgisi açısından doğru cümlelerin oluşumunu yöneten kurallara atıfta bulunur.
Sözdizimi, belirli bir dilsel düzende cümlelerin oluşumunu yönlendiren kurallarla ilgilidir. Morfoloji, yalnızca belirli bir dilde kelimelerin yapısının ve ilgili kelime oluşum normlarının incelenmesiyle ilgilidir.
Morfoloji ve Sözdizimi Karşılaştırma Tablosu
| Karşılaştırma Parametreleri | morfoloji | Sözdizimi |
| Tanım | Morfoloji, bir dil sistemindeki kelimelerin oluşumunu inceleme kurallarını ifade eder. | Sözdizimi, dilsel bir sistemde cümle oluşumunu incelemek için kapsamlı kurallar kümesini ifade eder. |
| Analiz Alanı | Morfoloji kelime formlarını inceler. | Sözdizimi, kurucu kelimeleri analiz ederek cümlelerin oluşumunu inceler. |
| Temel Çalışma Birimleri | Morfemler, çalışmanın temel birimleridir. | Kelimeler, çalışmanın temel birimidir. |
| Analizin Odağı | Anlamların yanı sıra kelimelerin genel yapısını değiştiren ön ekler ve son ekler. | Bir cümlede anlam değiştiren kelimelerin sırası. |
| Gereklilik | Bir dil sistemindeki kelimelerin anlamlarını etkili bir şekilde anlamak için gerekli. | Dili uygun şekilde anlamak için gerekli. |
Morfoloji nedir?
Morfoloji, dilbilimsel çalışmaların önemli bir parçasıdır. Morfoloji, belirli bir dilsel düzende sözcüklerin incelenmesi olarak tanımlanır. Belirli bir cümlede anlam yaratmanın en küçük birimleri olarak biçimbirimlerin odaklanmış analizini gerektirir. Kelimelerin anlamlarının değişmesinden sorumludurlar ve bu nedenle analiz edilmeleri gerekir.
Genellikle biçimbirimler iki tiptir - serbest ve bağlı biçimbirimler. İkincisi, önekleri ve sonekleri içerirken, birincisi bir cümlede bağımsız olarak durabilen kelimelerdir. Morfoloji, insanların sözcükleri nasıl kullandığına ve dilsel bir sistemde anlamlar yarattığına odaklanır. Bu anlayışı kazanmak için kelimelerin genel yapısını araştırır.
Bağlı biçimbirimler, türevsel ve çekimsel biçimbirimler olarak ayrıca alt bölümlere ayrılabilir. İlki, ekleme üzerine kelimenin sınıfını veya anlamını değiştirirken, ikincisi mevcut kelimeye etki etmez, ancak okuyucuya kelime hakkında bazı değerli gramer bilgileri sağlar.
Avcı kaplanı öldürdü.
Kaplan avcıyı öldürdü.
Yukarıdaki cümlelerde özne-nesne ilişkisi açık bir şekilde sunulmuştur. Her iki cümle de aynı kelimeleri kullansa da, ikisinin anlamı önemli ölçüde farklıdır. Bunun nedeni sözdizimi kurallarıdır.
Morfoloji ve Sözdizimi Arasındaki Temel Farklılıklar
- Morfoloji ve sözdizimi arasındaki temel fark, bu terimlerin her birinin anlamı ve bir dil sistemindeki sonuç işlevleri açısındandır. Morfoloji, bir dilsel sistemdeki kelimelerin oluşumunun incelenmesidir, sözdizimi ise bir dilde cümlelerin oluşumunu yöneten kapsamlı kurallar sistemini ifade eder.
- Morfoloji altındaki çalışma birimi bir morfem iken, sözdizimi durumunda en küçük analiz birimi bir kelimedir. Biçimbirimler, kesin anlam taşıyan en küçük birimlerdir. Böylece analizin temeli haline gelirler. Biçimbirimler sözcüklerin anlamını değiştirdikçe, kendileri de temel anlam taşırlar.
- Morfoloji, kelimelerin biçimlerinin anlaşılmasına odaklanır. Sözdizimi, cümlede kullanılan kurucu kelimeler arasındaki ilişkinin anlaşılmasına dayanır.
- Morfoloji, kelimelerin öneklerine veya soneklerine odaklanarak anlam ve oluşumunu analiz eder. Sözdizimi, kelimelerin kullanıldığı cümlelerde oluşturdukları anlamlara odaklanır. Kelimelerin cümle içindeki sırasını ve kullanımını vurgular.
- Bir dili uygun şekilde anlamak için sözdizim kurallarının öğrenilmesi gerekir. Belirli bir dilin tümcelerindeki kelimelerin anlamlarını anlamak için morfolojiye ihtiyaç vardır.
Çözüm
Biçimbilim ve söz dizimi, dilsel düzenlerin gramer yapısının vazgeçilmez parçalarıdır. Dili uygun şekilde kavramak için her ikisinin de uygun şekilde anlaşılması gerekir.
İnsanlar genellikle iki terimi birbirine karıştırarak birbirlerinin yerine kullanırlar. Ancak, morfoloji ve sözdizimi birbirinden oldukça farklıdır. Her iki terim için de analizin anlamı, işlevi ve odak noktası farklıdır.
Morfoloji, kelimelerin yapısının incelenmesi olarak tanımlanırken, sözdizimi cümlelerin yapısının incelenmesidir. İlki, çeşitli dil sistemlerinde kelimelerin ürettiği anlamlara odaklanırken, ikincisi kelimelerin içindeki yerleşimi ve sırasını analiz ederek cümlelerin anlamına odaklanır.
Her birinin temel analiz birimleri de farklıdır. Biçimbirimler, bir dilde anlam oluşturmaya katkıda bulunan en küçük birimler iken, sözdizimi, cümlelerin anlamını ve olası değişikliklerini anlamak için bir cümleyi oluşturan kelimelere odaklanır.
Bununla birlikte, bu farklılıkları bir kez anladıktan sonra, dilbilimsel bir sistemde her ikisinin de anlambilim oluşturmak için birbirine bağlı bir şekilde çalıştığını anlamamız gerekir. Biri olmadan diğeri kullanılamaz. Her ikisi de bir dili gramer açısından doğru bir şekilde öğrenmek için eşit derecede vazgeçilmezdir.
Referanslar
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781405166348.ch8
- https://dspace.mit.edu/bitstream/handle/1721.1/16064/07491988-MIT.pdf?sequence=2
